Osmanlıların Kudüs’e hizmeti...
01/06/2021 Salı Köşe yazarı R.A
Kudüs, 1517 senesinde, Yavuz Sultân Selîm Hân tarafından Osmânlı
topraklarına katıldı. Kânûnî, Kudüs’ün sûrlarını yaptırdı...
Sultân Salâhaddîn Eyyûbî’den sonra, Eyyubîler arasında siyâsî
anlaşmazlıklar baş gösterdi. Hıristiyânlar bu durumu fırsat bildiler. Şâm ve Mısır
Eyyûbîleri arasındaki anlaşmazlıkta, Şâm tarafını tercîh ettiler. Bu
sebeple, 1244 senesinde Kudüs, tekrâr Hıristiyânların eline geçti.
Mısır Eyyûbî Hükümdârı Es-Sâlih Necmeddîn de, Hârezmlileri
yardıma çağırdı. Hârezmliler Sûriye’yi baştan başa geçerek Kudüs’ü ele
geçirdiler. Böylece Kudüs, Mısır Eyyûbîlerinin hâkimiyetine girdi. Bundan
sonra Kudüs, Müslümânların elinde kaldı.
Fakat daha sonra Moğolların istîlâsına uğrayan Kudüs, harâbe hâline geldi.
Mısır’da Eyyûbî Devletinin yerine Memlûkler geçince, Moğolları geri püskürtüp
Kudüs’ü de işgâlden kurtardılar.
Memlûkler döneminde, Sultânın nâibi tarafından idâre
edilen Kudüs, bir ilim ve irfân merkezi hâline geldi. Memlûk
Sultânları, Kudüs’ün îmârına önem verdiler. Sultân Baybars, Mescid-i
Aksâ’yı tamir ettirerek şehrin kuzey-batısında, fakîrleri barındırmak üzere bir
hân yaptırdı. Sultân Nasîrüddîn Muhammed, Mescid-i Aksâ’nın arka
kısmını mermer ile kaplattı. Mihrâbın yanlarına iki pencere açtırdı. Harem’in
yükseltilmiş kısmının kuzey tarafındaki sütunları ve Pamukçular kapısını tâmir
ettirdi. Harem’deki iki mâbedin kubbelerini yaldızlattı.
Bir yıldırım düşmesi neticesinde yanarak yıkılan Kubbetü's-Sahrâ
Câmii'nin kubbesini Sultân Çakmak tâmir ettirdi.
Sultân Eşref Kayıtbay, Harem’in yüksek kısmı ile bunun batı duvarı arkasında
bir çeşme yaptırdı. Mescid-i Aksâ’nın Zincirler kapısı
yanında bir medreseyi genişletti ve şehrin su yollarını tâmir ettirdi.
Kudüs şehri, 1517 senesinde, Yavuz Sultân Selîm Hân tarafından Osmânlı
topraklarına katıldı.
Kânûnî Sultân Süleymân Hân, Kudüs’ün sûrlarını yaptırdı
ve "Kubbetüs-Sahrâ Câmii"nin mozayik kaplamalarını
kaldırtarak, yeşil ve sarı ile karışık mavi çini ile kaplattı; her ikisinin de
bugünkü hâli, Kânûnî zamanından kalmadır. O, şehre dört büyük çeşme inşâ
ettirdi.
Sultân İkinci Mahmûd Hân, "Kubbetüs-Sahrâ
Câmii"nin yaldızlarını yeniletti ve câmiyi dışarıdan tâmir ettirdi.
Osmânlı hâkimiyeti, Birinci Dünyâ Harbine kadar devâm etti. Harbin son
safhasına kadar Osmânlı hâkimiyetinde kalan ve müstakil bir mutasarrıflığın
merkezi olan Kudüs, Aralık 1917 târihinde İngilizler tarafından işgâl edildi.
Harp sona erince, "Birleşmiş Milletler Cemiyeti" tarafından
İdârî vekâleti İngiltere’ye verilerek Filistîn’e bağlı kaldı.
Emevîler, Abbâsîler, Tolunoğulları, İhşîdîler, Fâtımîler, Selçûklular, Zengîler, Eyyûbîler, Memlûklüler ve nihâyet Osmânlıların hâkimiyetinde (Müslümânlarda) toplam 1.200 sene kalan Kudüs, 88 sene haçlıların işgâline uğramış, Büyük Sultân Salâhaddîn-i Eyyûbî’nin 1187’de orayı tekrâren fethetmesiyle, yeniden Müslümânların eline geçmiştir. İslâm Devletleri, oraya çok güzel hizmetler yapmışlardır.
