Kaba ve hafîf necâset nedir?
04/12/2021 Cumartesi Köşe yazarı V.T
İnsandan çıkınca
abdeste veyâ gusle sebep olan her şey kaba necâsettir.
Alâüddîn Trablusî
hazretleri Hanefî fıkıh âlimidir. Trablusşam’da doğdu. Burada ve Şam’da medrese
tahsilinden sonra Kudüs kadısı oldu. 849 (m. 1445)’te vefat etti. Sultan 2.
Murad’a ithaf ettiği “el-İstiğnâ” adlı eserinde şöyle nakleder:
Necâset iki
türlüdür:
Kaba necâset: İnsandan
çıkınca abdeste veyâ gusle sebep olan her şey, eti yenmeyen hayvanların,
[yarasa hâriç] ve yavrularının yüzülmüş, dabağlanmamış derisi, eti, pisliği ve
bevli ve süt çocuğunun pisliği, bevli ve ağız dolusu kusmuğu, insanın ve bütün
hayvanların kanı ve şarap, leş, domuz eti ve kümes ve yük hayvanlarının, koyun
ve keçinin necâsetleri, galiz, yanî kabadır. Kan dört mezhebde de kaba
necâsettir. Menî, mezy ve idrârdan sonra çıkan vedî ismindeki beyâz, bulanık,
koyu sıvı, Hanefî ve Mâlikîde kaba necâsettirler. Şâfiî'de yalnız menî,
Hanbelî'de ise, her üçü de temizdir. Kedinin bevli yalnız elbisede ve şehîdin
kanı, kendi üzerinde kaldıkça ve yenilen et, karaciğer, yürek ve dalakta
bulunup akmayan kanlar ve balık kanı ve bit, pire, tahta biti pislikleri ve
kanları hep temizdir.
Hafîf necâset: Hafîf
olan necâsetlerden, bir uzva ve elbisenin bir kısmına bulaşınca, bu kısmın veyâ
uzvun dörtte biri kadarı namâza zarar vermez. Eti yenen dört ayaklı hayvanların
bevli ve eti yenmeyen kuşların pisliği hafîftir. Güvercin, serçe ve benzerleri
gibi eti yenen kuşların pisliği temizdir. Fâre pisliği ve bevli affedilmiş ise
de, suya, yağa az da düşse, temizlemek iyi olur. Az miktarda buğdaya karışıp un
olursa affedilmiştir. Temizlenmeleri ve sıvıya damlayınca necis yapmaları
bakımından kaba necâsetle hafîf necâset arasında fark yoktur.
İğne ucu kadar
elbiseye sıçrayan bevl ve kan damlaları ve sokakta sıçrayan çamurlar ve necâset
buhârlarının, necâsete dokunarak gelen gazların, rüzgârın ve ahırda, hamâmda
meydâna gelen buhârlardan, duvarlarda hâsıl olan damlalarının elbiseye, yaş
deriye değmesi affedilmiştir. Bunlardan korunmak güç olduğu için, zarûret kabul
edilmiştir. Fakat, necâsetin imbiklenmesi ile elde edilen sıvı necistir. Çünkü
bunu kullanmakta zarûret yoktur. Bunun için rakı kaba necis olup içilmeleri
şarap gibi harâmdır.
İhtiyaç olduğu için hazırlanan karışımlardaki iki maddeden biri temiz ise ve necis olanın yerine temizini kullanmakta harac varsa, birinci kavle göre karışımın da temiz olacağı anlaşılmaktadır.
