Kudüs, Osmânlı toprağıdır...
06/11/2023 Pazartesi Köşe yazarı R.A
Kudüs şehri, 1517 senesinde
Yavuz Sultân Selîm Hân tarafından Osmânlı topraklarına katıldı. Kânûnî Sultân
Süleymân Hân, Kudüs’ün sûrlarını yaptırdı ve Kubbetüs-Sahrâ Câmiinin mozayik
kaplamalarını kaldırtarak, yeşil ve sarı ile karışık mavi çini ile
kaplattı. Duvarın alt kısımlarına mozaik yerine mermer kaplattı. Şehre
dört büyük çeşme inşâ ettirdi.
Kubbetüs-Sahrâ
Câmiinin ve Kudüs sûrlarının bugünkü hâli, Kânûnî Sultân Süleymân zamanından
kalmadır. Sultân İkinci Mahmûd Hân, Kubbetüs-Sahrâ
Câmii'nin yaldızlarını yeniletti ve câmiyi dışarıdan tâmir ettirdi.
Fransa Kralı Napoleon Bonaparte, Akkâ
Kalesini kuşattığı zaman, bir kısım Fransız kuvvetlerini de Kudüs üzerine sevk
etti. Fakat Fransızlar, Türk kuvvetlerine yenilerek geri çekildiler.
Daha sonra Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın
hâkimiyetinde kaldı. Sultân Abdülmecîd Hân'ın tahta geçmesini müteâkip, 1840
senesinde yapılan bir andlaşmayla, Kavalalı Mehmed Ali Paşa Kudüs’ten çekildi.
Osmânlı hâkimiyeti, Birinci Dünyâ Harbine kadar devâm etti. Harbin son
safhasına kadar, Osmânlı hâkimiyetinde kalan ve müstakil bir mutasarrıflığın
merkezi olan Kudüs, Aralık 1917 târihinde İngilizler
tarafından işgâl edildi. Harp sona erince, Birleşmiş
Milletler Cemiyeti tarafından idârî vekâleti İngiltere’ye verilerek Filistîn’e
bağlı kaldı. Şehirde Araplar ile Yahûdîler arasında birkaç defa şiddetli
çatışmalar oldu. Bu arada Yahûdî topluluğunun yerleşip, yayılma çabaları da
hızlandı.
Kudüs, 29 Kasım 1947’de
Birleşmiş Milletler Cemiyeti tarafından Milletlerarası bir statüye
kavuşturuldu. Bu karârı, Yahûdîler benimsediler, fakat Araplar buna
karşı çıktılar. Bu yüzden iki topluluk arasında şiddetli çarpışmalar meydâna
geldi.
14 Mayıs
1948’de İngiltere, Kudüs üzerindeki koruma rejimine son verdi. Aynı gün İsrâîl
Devleti kuruldu. İsrâîl Devleti, Kudüs’ü de içine alırken, Ürdün,
Filistîn’in geri kalan bölümünü, eski Kudüs şehriyle birlikte ilhâk etti. Bir
müddet sonra İsrâîl hükümetinin birkaç bakanlığı Kudüs’e taşındı. 1967
Arap-İsrail (altı gün savaşı) sırasında Kudüs’ün Ürdün kesimi, İsrâîl birlikleri
tarafından işgâl edildi. Kudüs’te bulunan masûm ve
korumasız Müslüman-Araplara her gün akla gelmedik işkence ve zulüm yapıldı.
İsrâîl parlamentosunun 30 Temmuz 1980 târihli
kararıyla, Birleşik Kudüs, İsrâîl’in başkenti îlân edildi. Günümüzde
aynı durum devâm etmektedir.
Filistîn’in en eski şehirlerinden olan Kudüs’ün yüzölçümü 109
km2dir. Mûsevîlerin, Hıristiyânların ve Müslümânların mukaddes saydıkları yer
ve makâmlar, eski Kudüs’ün doğu kenarında, şehirden duvarlar ile ayrılmış
300x480 metre genişliğinde bir sahanlık üzerinde yer alır. Buraya “Harem-i
şerîf” veya “Harem” adı
verilmektedir.
1948 senesinde Kudüs’ün nüfûsunun ekseriyetini Yahûdîler teşkil
ediyordu. 100.000 Yahûdî'ye karşılık, 40.000 Müslümân, 25.000 Hıristiyân olmak
üzere 65.000 Arap nüfûsu vardı.
1977 senesinde Kudüs’ün 376.000 olan nüfûsunun 70.000’ini
Araplar teşkil ediyordu. Bu Arapların 10.000’ini Hıristiyânlar teşkîl
ediyordu...
