"İstişâre, pişmanlığa karşı kaledir..."
07/06/2023 Çarşamba Köşe yazarı H.Y
Bir iş yaparken ehline sormaya "meşveret" veya "istişâre" denir.
Meşveret, bir işe başlamadan sebebe yapışmaktır. Kur'ân-ı kerîmde meâlen,
(Yapacağın işi önce meşveret et!) buyuruluyor. [Al-i
İmran-159]
İyi kimseler övülürken de (İstişare ederek iş yaparlar) buyuruluyor.
[Şûrâ-38]
Sevgili Peygamberimiz de buyurdular ki: (İstihâre
eden, mahrum kalmaz, istişâre eden, pişman olmaz, iktisat eden,
darlık çekmez.) [Taberani]
Hazret-i Âdem, (İşlerinizi istişare ile yapın. Eğer
ben, yasak meyve konusunda meleklerle istişare etseydim, musibete maruz
kalmazdım) buyuruyor.
İstişâre ile yapılan iş, hatalı görünse de, sormadan yapılandan
daha üstündür. Peygamber efendimiz, Eshâb-ı kirâm ile istişâre eder ve bazen
bir iş için, akıl, takvâ, hikmet ve tecrübe sahibi on kişiye danışırdı...
Danışılacak kimsenin, insanların hâlini, zamanın ve ülkenin
şartlarını bilmesi gerekir. Buna siyaset bilgisi denir. Atalarımız
da, "Danışan dağları aşar. Danışmayan zavallı, düz yolda bile şaşar...
Bilmemek ayıp değil, sormamak ayıp olur... Ehline soran kişi, hakiki yolu
bulur" demişlerdir.
Kendisi ile istişâre edilecek kimsede şu vasıflar bulunmalıdır:
1- Akıllı
kimse olmalıdır. Akıllı ile istişâre galibiyet, ahmakla istişâre mağlubiyet
denilmiştir. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: (Akıllıya danışıp onu dinleyen, doğruyu
bulur; dinlemeyen pişman olur.)
2- Tecrübeli,
işinin ehli olmalıdır. Çünkü, her şey akla, akıl da tecrübeye
muhtaçtır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Tedbirli kimse, işinin ehli olana
danışıp, ona göre hareket eder.) [Ebu Davud]
Hazret-i Lokman Hakîm de buyurdu ki: (Yapacağın
işi, daha önce bunu denemiş, tecrübeli kimseye danış! Çünkü o, kendisine
pahalıya mal olmuş doğru görüşleri sana bedava verir.) [İ.
Maverdi]
3- İlim
sahibi ve sâlih kimse olmalıdır! Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Sâlih
olan âlimlerle istişâre edin!) [Taberânî]
Hazret-i Ömer efendimiz de, (Allah’tan korkanlarla istişare edin) buyurmuştur.
4- Dost
olmalıdır. Dost olmayan kimseler, yanlış bilgi verebilir. “Dost acı
söyler, fakat doğruyu söyler” demişlerdir.
5- Fikri
kuvvetli ve bedeni sıhhatli olmalıdır. Düşüncesi dağınık,
kaygılı kimselerin görüşü isabetli olmaz. Aklı, fikri kuvvetli, ileriyi gören
ve hatta sıhhati yerinde olan kimselerle istişâre edilir. Böyle vasıflara hâiz
olmayan kimselerle istişâre etmek günah olur.
Hadîs-i şerîflerde de buyuruldu ki:
(İstişâre,
pişmanlığa karşı kaledir.) [İ. Mâverdî]
(Yapacağı işi ehli ile istişâre edene, o işin en güzeli nasip olur.) [Taberânî
