İslâmiyette mezhep...
12/09/2022 Pazartesi Köşe yazarı R.A
Mezhep; müctehid olan bir âlim tarafından, îmânda ve amelde, Allahü teâlânın rızâsına kavuşmaları için Müslümânlara gösterilen yoldur...
"Mezhep",
"bir müctehidin dînî kaynaklardan çıkardığı hükümlerin hepsidir."
Başka bir ifade
ile "mezhep, müctehid olan bir âlim tarafından, îmânda ve amel
(ibâdetler ve işler)de, Allahü teâlânın rızâsına kavuşmaları için Müslümânlara
gösterilen yol" olmaktadır.
"Resûlüme itaat
edin", "Resûlüme tâbi olun" meâlindeki âyet-i
kerîmelerle ve "Eshâbımın yoluna sarılın”, “Âlimlere tâbi
olun" meâlindeki hadîs-i şerîflerle bildirilen emirlere uymak,
mezhep İmâmlarına tâbi olmak; hâşâ Allah’ı bırakıp, bazı kimselerin anladıkları
mânâda kula kul olmak değildir. Öyle olsaydı, Allahü teâlâ, bir kul olan
Resûlullah'a uymamızı emretmezdi. Yine Resûlullah da Eshâb-ı kirâma ve âlimlere
tâbi olmamızı emretmezdi.
Eshâb-ı kirâmın hepsi,
mutlak müctehid oldukları hâlde, Resûlullah'a tâbi oldukları için,
Peygamberlerden sonra en yüksek makama kavuşmuşlardır. Tâbiîn, Eshâb-ı kirâma
tâbi oldukları, onları taklit ettikleri için yüksek şerefe ermişlerdir.
Onlardan sonra gelenler de onlara tâbi oldukları için Tebe-i Tâbiîn olma
şerefine yükselmişlerdir. Bir âyet-i kerîme meâli:
"Muhâcirîn ile Ensâr’dan ve iyilikte onların izinden gidenlerden, [onlara
tâbi olanlardan] Allah râzıdır, onlar da Allah’tan
râzıdırlar…" [Tevbe, 100]
Bu âyette, Eshâb-ı
kirâma ve onların izinden giden Tâbiîne uymak gerektiği bildiriliyor. Bir
hadîs-i şerîf meâli de şöyledir:
"İnsanların en
hayırlısı, asrımdaki Müslümânlar, yani Eshâb-ı kirâmdır. Onlardan sonra en
iyileri, onlardan sonra gelenler, yani Tâbiîn’dir. Onlardan sonra en iyileri
de, onlardan sonra gelenler, yani Tebe-i Tâbiîn’dir. Artık bunlardan sonra
yalanlar yayılır." [Buhârî]
İmâm-ı A’zam Tâbiîndendir;
diğer 2 mezhep İmâmı (İmâm Mâlik ve İmâm-ı Şâfiî) Tebe-i Tâbiînden; Ahmed İbn-i
Hanbel ise Etbâ-ı Tebe-i Tâbiîndendir. Yani âyet ve hadîste kendilerine tâbi
olunması bildirilen ve övülen zâtlardır. Bu zâtlara ve onların mezheplerine
uymamak, Allahü teâlânın ve Resûlünün emrine karşı gelmek olur. Büyüklere tâbi
olmayı aşağılık bir şey gibi göstermek çok yanlıştır.
Mezhepler, i’tikâdî ve
amelî olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır.
Bir âyet-i kerîme
meâli şöyledir: "Ey îmân edenler! Allah’ın dînine toptan sarılın.
Birbirinizden ayrılmayın….." [Âl-i İmrân, 103]
Şeyhulislâm Ebûssuûd
Efendi hazretleri burayı açıklarken, "Ehl-i kitâbın
parçalandıkları gibi parçalanıp da doğru îmândan ayrılmayın! Câhiliye zamanında
birbirleriniz ile dövüştüğünüz gibi bölünmeyin" demektir buyurdu.
Doğru yolun, Ehl-i sünnet âlimlerinin bildirdikleri îmân olduğunu, Peygamber Efendimiz haber verdi. O hâlde, yegâne doğru yol olan Ehl-i sünnette birleşerek, kardeş olmak, birbirimizi sevmek gerekir. Müslümânların bu birliğinden ayrılan, bu âyet-i kerîmeye uymamış olur. Bu yolda birleşir, birer kardeş olduğumuzu bilip birbirimizi seversek, dünyânın en büyük, en kuvvetli milleti olur, dünyâda râhata, huzûra, âhirette de sonsuz saâdete kavuşuruz….. (Hadîka s. 696)
