Mezheb imamının sözü senettir
13/05/2020 Çarşamba Köşe yazarı V.T
Mukallidler için delîl, senet, bulunduğu mezheb reîsinin ictihâdı ve
sözüdür.
Abdülazîz İbn-i Bezîze hazretleri Mâliki fıkıh âlimidir. 606'da (m. 1209)
Tunus'ta doğdu. Orada, zamanın meşhur fıkıh âlimlerinden ders okudu. Tahsilini
tamamladıktan sonra Tunus'ta Mâlikî kadılığı ve müderrislik yaptı. 673 (m.
1274)’de vefat etti. Bir dersinde şunları anlattı:
Edille-i şer'iyyenin dört olması müctehidler içindir. Mukallidler yâni dört
mezhebden birinde olanlar için delîl, senet, bulunduğu mezheb reîsinin ictihâdı
ve sözüdür. Çünkü mukallidler, âyetten ve hadisten ahkâm çıkaramaz. Bunun
içindir ki, mezheb imamının sözü, nassa yâni âyete ve hadise uymuyor göründüğü
zaman mezheb imamının sözüne uyulur. Çünkü (Nass) ictihâd isteyebilir.
Yâhud, başka nassla değişmesi, tevil edilmesi, yanlış bir şey olması,
neshedilmiş olması mümkündür. Bunları da ancak müctehid anlayabilir. Hiç yanlış
olmayan, güvenilecek, yalnız Kur'ân-ı kerim ve hadis-i şeriflerdir.
Çünkü her ikisi de, elbette doğru olan, vahiy ile bildirilmiştir. Yâni
melek ile indirilmiştir. Âlimlerin söz birliği ve müctehidlerin ictihâdı da, bu
iki doğru kaynaktan alınmıştır. İşte, İslâmiyetin bu dört temeli dışında kalan
bilgiler, her ne olursa olsun, bu dört esasa uygun ise, kabul edilir. Uygun
olmayanlar, evliyânın ilimleri, marifetleri, keşifleri olsa da, kabul olunmaz.
Tasavvuf yoluna girmek ve bu yolda ilerlemek İslâmiyetin bildirdiği şeylere, kalbin yakîn hâsıl etmesi, hakîkî îmana kavuşması içindir ve İslâmiyetin emirlerini kolaylıkla, seve seve yapmak içindir. Bu ikisinden başka şeyler kazanmak için değildir. Çünkü, Allahü teâlâyı görmek, âhirette vadedildi. Dünyada görülemez. Tasavvuf yolunda bulunanların vecd ve hâlleri, keşif ve ilhâmları İslâmiyet terâzîsi ile tartılmadıkça on para etmez. Kur'ân-ı kerim ve hadis-i şerif miyârı ile yoklamadıkça, kabul edilmez. Evliyânın keşif ve ilhâm ile edindikleri bazı bilgilerinde yanlışlık bulunabileceğini işiterek, bu büyüklerin, İslâmiyeti bildiren sözlerine inanılmaz demek, pek câhillik olur. Bunların, Kur'ân-ı kerimden, hadis-i şeriflerden ve din imamlarından verdikleri haberler şüphesiz sağlam ve doğrudur. Din bilgilerini, ilhâm, keşif sanıp, evliyânın senet, vesika değerindeki sözlerine inanmayan kimse helâk olur.
