Hangi hâllerde ödünç istenebilir
14/01/2024 Pazar Köşe yazarı O.Ü
Sual: Bir kimse, her durumda mı veya hangi hâllerde, bir başkasından ödünç olarak para isteyebilir?
Cevap: Ödünç istemek ancak lazım olunca caiz olur. Lazım olmak ise üç türlüdür:
1-Lüzûm-i îcâbî. Yani nafakası olmayanın veya kazancı şüpheli olanın, helal
nafaka almak için, ödünç istemesidir. Setr-i avret için çamaşır parası da
böyledir.
2-Lüzûm-i aklî. Evi olmayan kimsenin, memleketin âdetine göre, kira veya
satın almak için ödünç istemesidir. Soğuktan korunmak için, elbise parası da
böyledir.
3-Lüzûm-i istihsânî. Mevkisi, vazifesi sebebi ile, âdete uygun giyinmek
için, ödünç istemektir.
Bu üç lüzumlu ihtiyaç için, bir başkasından faizsiz ödünç istemek caiz
olur. Yalnız bunlara ödünç verilir. Başkalarına, zalimlere, fasıklara ödünç
verilmez. İhtiyacı olana ödünç verilir. İhtiyacı olmayana, malını lüzumsuz
yerlere, harama harcayana verilmez. Başkasına ödünç vererek, kendini
sıkıntıya düşürmek de doğru değildir. Nisaba malik olmayan kimsenin, kurban
kesmek için ödünç istemesi de caiz değildir.
Sual: Eti veya ekmeği ödünç verirken, tartıp ağırlığına göre mi vermelidir?
Cevap: Eti tartarak, ekmeği ise tartarak veya sayarak ödünç vermek caizdir.
Sual: Bir kimse, borç olarak aldığı parayı taksitler hâlinde veya bir
başkasına havale ederek ödeyebilir mi?
Cevap: Bir kimsenin borcunu başkası ödeyebilir. Borç ödeyenin, borç senedi
kendi mülkü ise, geri isteyebilir. Ödünç verilen borç, belli miktar ve
belli zamanlarda takside bağlanamaz. Eline geçtiği zaman, geçtiği kadar
ödeyerek borcunu bitirir. Fakat borcunu başkasına havale ederse, havaleyi kabul
eden kimse, belli taksitlerle ödeyebilir.
Sual: Borcunu veya alacağını başkasına havale etti deniyor. Buradaki havale
ne demektir?
Cevap: Borçlunun, alacaklıya, borcumu falan kimseden al deyip, bu ikinci
kimsenin yani alacaklının, bu teklife, sözleşme yerinde razı olmasına,
"havale etmek" denir.
Sual: Herhangi bir konuda, herhangi bir kimseyi vekil etmekle haberci
yapmak aynı şey midir?
Cevap: Vekalet, bir kimsenin, bir işi yapmak için, başkasını kendi yerine
koyması, başkasına iş havale etmesi demektir. Yerine geçirilen başka
kimseye vekil denir. Vekil edene sahib denir.
Bir kimsenin sözünü başkasına götürene ise resul veya haberci denir.
