Ramazân ayı yaklaşırken imsâk konusu -2-
21/04/2020 Salı Köşe yazarı R.A
“Avrupalılar fecr-i sâdıkın başlaması olarak, ufuk üzerinde beyâzlığın
tamamen yayıldığı vakti hesap ediyorlar."
Dünkü makâlemizde, imsâk konusunda yazdıklarımıza ilâveten, bugün de
şunları belirtelim:
1- İslâm astronomi âlimi Ahmed Ziyâ Bey (Vefâtı hicrî 1355), imsâk
hakkında “Rub’-ı Dâirenin Sûret-i İsti’mâli” kitâbında diyor
ki:
“Avrupalılar fecr-i sâdıkın başlaması olarak, ufuk üzerinde beyâzlığın
tamamen yayıldığı vakti hesap ediyorlar. Bunun için, fecr hesaplarında,
güneşin irtifâ’ını -18 derece alıyorlar. Biz ise, ufuk üzerinde beyâzlığın ilk
görüldüğü vakti hesap ediyoruz. Bunun için de şemsin (Güneş'in) irtifâ’ının,
-19 derece olduğu vakti buluyoruz. Çünkü İslâm âlimleri, imsâk
vaktinin, beyâzlığın ufk-ı zâhirî üzerinde yayıldığı vakit değil, beyâzlığın
ufuk üzerinde ilk görüldüğü vakit olduğunu bildirdiler.”
Yani güneş ufk-ı zâhirî (görünen ufuk) hattına -19 derece yaklaşınca, imsâk
vakti başlar. Fetvâ böyledir. Müctehid olmayanların, bu fetvâyı değiştirmeye
hakları yoktur. Fetvâya uymıyan ibâdetler, sahîh olmaz.
2- Diyânet İşleri Başkanlığı’nın Milliyet Gazetesi yazarına verdiği
cevapta zikrettiği İslâm astronomi mütehassıslarından bazılarını (vefât
târihlerine göre) şöyle sıralıyabiliriz.
[1- İbrahim Fezârî Bağdâdî [v. 188 / m. 803], 2- Muhammed
bin Mûsâ Bağdâdî (v. 205), 3- Habeş el-Hasîb [v.
250], 4- Mûsâ bin Şâkir’in oğlu Muhammed (v. 259 / m. 873), 5- Mûsâ
bin Şâkir’in oğlu Ahmed (v. 265), 6- Ebû Bekr
Muhammed bin Ömer Müneccim Bağdâdî (v. 320 / m. 932), 7- İbn-i
Yûnus (v. 399 / m. 1009), 8- Üsbû’ Gırnâtî (v.
426), 9- Nûrüddîn Batrûcî (v. 581 / m. 1185], 10-
İbn-i Şâtır Alî bin İbrâhîm (v. 777 / m. 1375), 11- Abdullah
bin Alî Mardînî (v. 779 / m. 1377), 12- Alî bin
Ahmed Bağdâdî (v. 801 / m. 1398), 13- Alî Kuşcu (v.
879 / m. 1474]), 14- Et-Tâcûrî (v. 960 / m.
1552), 15- Hindli Abbâs Kulu Molla Kudsî (v. 1262
/ m. 1846), 16- Muhammed bin Muhammed Hânî, 17-
Kedûsî 18- Yüzbaşı Mustafâ Hilmî Efendi, 19- Erzurûmlu
İbrâhîm Hakkî, 20- Gâzî Ahmed Muhtâr Paşa, 21- Ahmed
Ziyâ Bey (v. 1355)…]
Her birinin astronomi alanında çok kıymetli çalışmaları ve değerli eserleri
vardır.
3- Gâzî Ahmet Muhtâr Paşa, “Islâhu’t-takvim” ve “Riyâzu’l-muhtâr” isimli
eserlerinde, şafak (yatsı vakti) için güneşin ufuk altında -17 derece ve fecir
(imsâk vakti) için -19 derece olduğunda ilm-i hey'et mütehassıslarının ittifâk
ettiklerini yazmaktadır.
4- İstanbul Üniversitesi Kandilli Rasathânesinin, 08.07.1992 târîh ve 1354 sayılı yazısı ile imsâk ve yatsı vakitlerinde, güneşin ufkun altındaki derecelerinin ve temkîn müddetinin, 1400 seneden beri uygulanageldiği, yani, Yatsı (Şafak) için ufkun altında (-17) derece, İmsâk (Fecr) için ise, (-19) derece şeklinde olması ve temkîn müddeti ile ilgili olarak da, “Yapılan hesaplara göre, bu miktar (temkîn) belli bir rasat yeri için muhtelif târîhlerde 8-10 dakîka arasında olmaktadır. Bu bakımdan, genel olarak temkîn miktârının, 10 dakîka alınması ve bunun öğleden önceki vakitlerden çıkartılması, öğleden sonraki vakitlere ise eklenmesi gelenek hâlini almıştır” diye bildirilerek teyit edilmiştir.
