Sekiz ana kötü huy
22/11/2022 Salı Köşe yazarı O.Ü
Sual: Din kitaplarında, iyi ve
güzel huyların yanı sıra kötü huylardan da bahsedilmektedir. Bu kötü huyların
esası, temeli nelerdir?
Cevap: Bu
konu, İslâm Ahlâkı kitabında şöyle açıklanmaktadır:
“Dört esas iyi huya karşılık, sekiz ana kötü huy olur ki bunlar:
1-Cerbeze olup, hikmetin aşırı olmasına denir. Ahlakı ve işleri
incelemek, anlamak kuvvetini, lüzumsuz yerlerde kullanmaktır. Hile yapmak,
aldatmak, haram işleri neşretmek, yaymak gibi. Ruhun fen kuvvetini yani aklı,
aşırı kullanmak cerbeze olmaz. Kötü olmaz. Din bilgilerini, fen bilgilerini ve
matematiği ilerletmek için, ne kadar çok çalışır, inceler, araştırırsa, o kadar
çok iyi olur.
2-Belâdet, eblehliktir. Aklı kullanmamaktır. Ahmaklık da denir.
Kalın kafalılıktır. Öğrenmesi ve işlemesi, yapması kusurlu olur. İyiyi kötüden
ayıramaz.
3-Tehevvürdür. Çabuk kızmak demektir. Şecaat, kahramanlık iyi
huyunun aşırı olmasıdır. Akıllı tanınan kimselerin beğenmeyeceği işler yapmaya
kalkışmaktır. Ruhunu veya bedenini boş yere yorar.
4-Cübndür. Korkaklık demektir. Şecaatin lüzumundan az olmasıdır.
Korkmak caiz olmayan yerde korkaklık gösterir.
5-Fücûrdur. İffetin aşırı olmasıdır. Dünya lezzetlerine düşkün
olur. İslamiyetin ve aklın beğenmediği taşkınlıkları yapar.
6-İffetin az olmasıdır. Humud, yani miskinliktir. İslamiyetin ve
aklın izin verdiği arzularını bırakmaktır. Bedeni zayıflar, kuvveti gider,
hasta olur, nesli tükenir.
7-Zulümdür. Adaletin sınırını aşmaktır. Başkasının hakkına
tecavüz etmektir. Başkasının malına, canına, namusuna zarar verir.
8-Haysiyetsizliktir. Kendisine karşı yapılan zulüm, işkence ve
hakaretleri kabul eder. Adaletin noksan olmasıdır. Adalette bütün iyilikler toplandığı
gibi, zulümde de, kötülükler toplanmıştır.”
Sual:
Allahü tealanın, kullarından yapmalarını istediği ve yapmamalarını istediği
ilk, birinci emri nedir?
Cevap: Allahü
teâlânın, kullarına birinci olarak emri, iman etmeleridir. Kullarına birinci
olarak yasak ettiği şey de küfür yani inkârdır.
Sual:
Din kitaplarında geçen Muhâlefetün lil-havâdis ne demektir, anlamı nedir?
Cevap: Muhâlefetün lil-havâdis, Allahü teâlânın zati sıfatlarındandır ve Allahü teâlânın zatında ve sıfatlarında, yaratılanlardan hiçbir şeye ve hiçbir kimseye benzememesi demektir.
