Cemal, çirkinliği gidermektir
25/01/2021 Pazartesi Köşe yazarı O.Ü
Gösteriş, övünmek için, nimeti göstermek, cemal olmaz, kibir olur.
Sual: Yemede, içmede, giyimde, ev içinde, dışında kullanılacak eşyalarda,
binek vasıtalarında iyi, güzel olanları yemenin, içmenin, giymenin ve
kullanmanın dinen mahzuru var mıdır?
Cevap: Haram işlemek veya kullanmak, yalnız zaruret miktarı caiz olur. Mubah
olan şeyleri, farzları yapabilecek kadar kullanmak zarurettir ve farzdır.
İhtiyacı karşılamak için kullanmak ise, sünnettir. İhtiyaçtan fazla olan şeyin
menfaati varsa, menfaati için kullanmak caiz olur. Menfaati olmadığı zaman,
zararı da yoksa, zinet olur. Vakar, hürmet, sevgi hasıl etmek ve çok şükretmek
niyeti ile zinet eşyasını kullanmanın müstehab olduğu, İbni Âbidîn ve Bahr
kitaplarında yazılıdır. Hadîkada deniyor ki:
“Mubahlarda, şehrin âdetine uymamak şöhret olur. Bu ise, tahrimen
mekruhtur. Saç, sakal boyamak böyledir.”
Ziynet eşyasını kullanmak da böyledir. Gayrimüslimlerin yaşadıkları
memleketlerde, İslamın vakarını, şerefini korumak ve şöhretten, fitneden
sakınmak vaciptir. Zararlı olan şeye fudul, abes ve mâlâyani denir. Bunu
kullanmak tahrimen mekruh, farza mâni olursa, haram, yani büyük günah
olur. Bahr-ür-râıkda deniyor ki:
“Erkeğin tedavi için sürme çekmesi caizdir. Ziynet için çekmesi caiz
değildir. Cemal ve ziynet kelimelerini birbirleri ile karıştırmamalıdır. Cemal,
çirkinliği gidermek, vakar sahibi olmak ve şükretmek için, nimeti göstermek
demektir. Gösteriş, övünmek için, nimeti göstermek, cemal olmaz, kibir olur.
Nefsin zayıf, azgın olduğunu gösterir. Cemal ise, nefsin terbiye edilmiş, olgun
olduğunu gösterir. (Allahü teâlâ cemildir. Cemal sahiplerini sever) hadis-i
şerifi, cemal sahibi olmayı övmektedir. Cemal için yapılan bir şey, ziynete de
sebep olursa, zarar vermez. Cemal için, temiz, güzel giyinmek mubahtır. Kibir
için giyinmek ise, haramdır. Böyle giyinince, hâlinde, başkalarına karşı
davranışında bir değişiklik olması, kibir alameti olur.”
Görülüyor ki, cemal, çirkinliğe, başkalarının iğrenmelerine, hakaret etmelerine sebep olacak şeyleri yapmamak, bunları izale etmek, gidermektir. Ziynet, başkalarını imrendirecek, onlara üstünlük sağlayacak, tepeden bakacak, övünecek şeyleri yapmaktır. Cemal için, bulunduğu yerde âdet olan şeylerden, haram olmayan en iyilerini kullanmalıdır.
