Eshâb-ı kirâmın üstünlük sırası
27/04/2020 Pazartesi Köşe yazarı V.T
Eshâb-ı kirâmın en üstünleri, Resûlullahın dört halîfesidir.
Muhammed ibn-i Huzeyme hazretleri hadis, kelâm ve fıkıh âlîmidir. 223'te
(m. 838) İran’da Nîşâbur'da doğdu ve ilk tahsiline burada başladı. Bağdat,
Şam, Basra, Kahire ve Vâsıt gibi ilim merkezlerini dolaşarak pek çok hocadan
istifade etti. Memleketine dönerek çok talebe yetiştirdi. 311 (m. 924)’de
Nîşâbur'da vefat etti. Bir dersinde buyurdu ki:
Âlimlerin çoğuna göre, kadın veya erkek, çocuk veya büyük bir Müslüman,
Resûlullah efendimizi çok az da olsa, bir kere görürse, kör olan, bir kere
konuşursa ve îman ile vefât ederse, buna sahâbî denir. Kâfir iken görüp de,
Resûlullahın vefâtından sonra îmana gelen veya Müslüman iken görüp, sonra
mürted olan, sahâbî değildir. Ehl-i sünnet âlimleri, Eshâb-ı kirâmın üstünlük
sırasını üçe ayırmıştır.
1- Muhâcirler: Mekke şehri alınmadan önce, Mekkeden veya
başka yerlerden, vatanlarını, memleketlerini terk ederek, Medîne şehrine hicret
edenlerdir. Bunlar, Resûlullahın yanına îman ile gelmiş veya gelince îman
etmişlerdir. Amr ibni Âs hazretleri bunlardandır.
2- Ensâr: Medîne şehrinde veya bu şehre yakın yerlerde ve
Evs ve Hazrec adındaki iki Arab kabîlesinde bulunan Müslümanlara (Ensâr) denir.
Çünkü Resûlullah Efendimize her türlü yardımda ve fedakârlıkta bulunacaklarına
söz vermişler ve sözlerinde durmuşlardır.
3- Diğer Eshâb-ı kirâm: Mekke şehri alındığı zaman ve daha
sonra, Mekke'de veya başka yerlerde îmana gelenlerdir. Bunlara Muhâcir ve Ensâr
denmez. Yalnız sahâbî denir. Muhâcirler Ensârdan, Muhâcirlerin önce gelenleri,
Ensârın önce îmana gelenlerinden ve Ensârın önce gelenleri, Muhâcirlerin sonra
gelenlerinden daha üstün olduğu ve fakat, sonra îmana gelen nice sahâbînin,
önce îmana gelenlerden üstün olduğu yazılıdır. Meselâ, Hazret-i Ömer ve Bilâl-i
Habeşî, kendilerinden önce îmana gelen nice Sahâbîden daha üstündürler.
Ehl-i sünnet âlimleri, söz birliği ile bildirmiştir ki, Eshâb-ı kirâmın en üstünleri, Resûlullahın dört halîfesidir. Bunlardan sonra en üstünleri, Aşere-i mübeşşereden, yâni Cennet ile müjdelenmiş olan on kişiden geri kalan altısı ile Hazret-i Hasan ve Hüseyin’dir. Bunlardan sonra en üstünleri bu oniki kişiden başka, Bedir gazâsında bulunan üçyüzonüç (313) Sahâbîdir. Bunlardan sonra üstün olan, Uhud gazâsında bulunan yediyüz (700) kahramandır. Bunlardan sonra üstün olan hicretin altıncı senesinde, ağaç altında Resûlullaha, (Ölmek var, dönmek yok) diye söz veren bindörtyüz (1400) kişidir. Bu sözleşmeye (Bî'at-ı Rıdvân) denir.
