Öleni, borçlardan kurtarmalıdır
28/10/2023 Cumartesi Köşe yazarı O.Ü
Sual: Ölen bir kimsenin, geride
bıraktığı borçlar ve kul hakları varsa, öleni bu borçlardan ve bu haklardan
kurtarmanın bir yolu, bir usulü var mıdır?
Cevap: Bir
kimse, ölür ölmez, bunun borçlarını bir an önce ödemelidir. Çünkü borçları
ödenmedikçe, ölen kimsenin ruhu, iyiler derecesine kavuşamaz. Ölen erkek ise,
zevcesine, hanımına vaktiyle ödemediği mehir parası da, borcudur. Verilmemiş,
birikmiş zekât, fıtra da borçtur. Hırsızlık etmesi, zor ile alması da borcudur.
Meyyiti kabre koymadan önce, borçlarını ödemek mümkün olmaz ise, meyyitin yakın
akrabasından biri, bu borcu havâle üsulü ile, kendi üzerine alır. Yani borçlar
bunun olur. Böylece, hak sahiplerinin kabul etmesi ile, meyyit borçtan
kurtulmuş olur. Bu yol, havâle usulüne tam uymuyor ise de, meyyitin ihtiyacı
çok olduğu için, İslamiyet buna izin vermiştir. Peygamber Efendimiz (sallallahü
aleyhi ve sellem) borçlu olarak ölen birinin cenaze namazını kılmak
istememişti. Eshab-ı kiramdan Ebu Katâde-i Ensârî hazretleri, meyyitin borcunu,
bu usul ile, kendi üzerine alarak kabul edince, Resulullah Efendimiz cenaze
namazını kılmayı kabul buyurdular. Bu meyyitin borcu iki dinar, yani 4,8
gramlık iki altın olup, Resulullah Efendimiz, Ebû Katâde hazretlerine;
-Bu iki
altın borç, senin üzerine oldu mu ve meyyit borçtan kurtuldu mu? diye
sual etti. Ebû Katâde hazretleri de;
-Evet deyince, Resulullah Efendimiz, cenazenin namazını kıldı.
Görülüyor ki, yabancı bir kimse de borcu kendi üzerine alırsa,
meyyit borçtan kurtulmaktadır. Borcu üzerine alan kimsenin alacaklıya “Meyyite
hakkını helal et!” demesi uygun olur. Böyle helalleşme ile, meyyit borçtan
tamamen kurtulur.
Gerek böyle, gerekse, İslamiyetin gösterdiği başka yollar ile,
meyyit, borçlardan, üzerindeki haklardan kurtarıldıktan sonra, ölenin varsa
vasiyeti yerine getirilmelidir. Günah olan bir şeyi yapmak için vasiyet etmek
sahih olmaz. Böyle vasiyetler yerine getirilmez. Böylece, meyyit, vasiyetten
hasıl olan sevaptan ve duadan mahrum bırakılmamış olur.
Sual:
Şirk ne demektir ve müşrik diye kime denir?
Cevap: Şirk,
Allahü teâlâya, herhangi bir şeyi ortak yapmak, bir şeyi Ona benzetmek
demektir. Allahü teâlâya bir şeyi benzeten veya ortak yapan kimseye müşrik,
benzetilen şeye de şerik denir.
