Kur'an-ı kerim okumanın edebi

CEVAP
Kur'an-ı kerim okurken şu edeplere dikkat edilmelidir:
1- Abdestli olarak, temiz bir yerde kıbleye karşı diz üstü oturmalıdır! Erkekler başı açık okumamalı, hiç değilse bir takke giymelidir! Takkesiz okumak tenzihen mekruhtur. [Mushafa bakarak okumak, ezbere okumaktan daha sevaptır.]

2- Kur'an-ı kerim okumaya başlarken Euzü ve Besmele çekmelidir!

3- Manasını bilen de, bilmeyen de ağır ağır okumalıdır!

4- Mümkünse, ağlayarak okumalıdır! Ağlayamayan kimse, ağlamak için kendini zorlamalıdır!

5- Her âyetin hakkını vermeli, yani azap âyetini okurken, korkarak, rahmet âyetlerini heveslenerek, tenzih âyetlerini tesbih ederek okumalıdır!

6- Kur'an-ı kerim okurken, kendisinde riya, yani gösteriş uyanırsa veya namaz kılan kimseye mani olursa, yavaş sesle okumalıdır!

7- Kur'an-ı kerimi tecvide uygun ve güzel sesle okumalı, fakat teganni etmemelidir! [Teganni, harfleri, kelimeleri bozarak ırlamak demektir. Teganni yaparken harfler bozulursa haram, harfler bozulmazsa mekruh olur. Halebi'de diyor ki: Kur'an-ı kerimi teganni ile okuyan imamın arkasında kılınan namazın iadesi gerekir.]

8- Kur'an-ı kerim, Allahü teâlânın kelamıdır, sıfatıdır, kadimdir. Ağızdan çıkan harfler, ateş demeye benzer. Ateş demek kolaydır. Fakat ateşe kimse dayanamaz. Bu harflerin manaları da böyledir. Bu harfler, başka harflere benzemez. Bu harflerin manaları meydana çıksa, yedi kat yer ve yedi kat gök dayanamaz.

9- Kur'an-ı kerimi okumadan önce, bu kelamı söyleyen Allahü teâlânın büyüklüğünü düşünmelidir! Kimin sözü söyleniyor, ne önemli iş yapılıyor iyi düşünmelidir!

Kur'an-ı kerime dokunmak için, temiz el gerektiği gibi, onu okumak için de, temiz kalb gerekir.
Allahü teâlânın büyüklüğünü bilmeyen, Kur'an-ı kerimin büyüklüğünü anlayamaz. Allahü teâlânın büyüklüğünü anlamak için de, Onun sıfatlarını ve yarattıklarını düşünmek gerekir. Bütün mahlûkatın sahibi, hakimi olan bir zatın kelamı olduğunu düşünerek okumalıdır!

10- Gaflet içinde okumamalı, okurken başka şeyler düşünmemelidir!

Açık olanın yanında
Sual: Açık duranların yanında Kur’an-ı kerim okumak caiz midir?
CEVAP
Kendi avret yeri açıkken ve avret yeri açık olanların yanında, ezberden de olsa, Kur’an-ı kerim okumak mekruhtur. (S. Ebediyye)

Kur’an okurken
Sual: Evde Kur’an okurken, içeri girene ayağa kalkılır mı?
CEVAP
Bir kişi Kur’an-ı kerim okurken, babası, bir âlim veya kendisinden ilim öğrendiği hocası içeri girerse, onun için ayağa kalkması caiz olur. Başkaları için ayağa kalkmak caiz olmaz. (Hindiyye)

İş yaparken Kur'an okumak
Sual: S. Ebediyye’de, iş yaparken Kur'an okuyana, daha az sevab verileceği bildiriliyor. Buradan, hangi iş olursa olsun, bir işle meşgul olurken, mesela bir kadın olarak, başımız ve kolumuz açık evde temizlik yaparken, bulaşık yıkarken, tuvalet temizlerken Kur'an okumakta mahzur olmadığını anlıyoruz. Bu anlayışımız doğru mudur?
CEVAP
Yanlıştır. S. Ebediyye’deki (İş yaparken) ifadesinden, kötü, uygunsuz işler anlaşılmaz. Kur'an okumaya müsait işler anlaşılır. Okunan Kur'ana saygı duymalı. Uygunsuz iş yaparken okumamalı. Kur'an-ı kerime saygısızlık yapmak, insanı küfre kadar götürür. Mubah, uygun iş yaparken okunabilir. Mesela eve girip çıkarken, yolda yürürken, ayakta veya otururken okunabilir. Gece yatakta yan yatarken de, ayakları birleştirip veya toplayarak okunabilir.

İkincisi, kadınların saç ve kol gibi avret yerleri açıkken, hiçbir iş yapmasalar da, Kur'an okumaları tahrimen mekruhtur.

İş yaparken Kur’an okumak
Sual: S. Ebediyye’de, (Yürürken ve iş yaparken Kur’an okuyana, daha az sevab verilir) deniyor. Yapılan her iş böyle mi? Mesela tuvalet temizlerken, soyunurken, tavla oynarken de okunabilir mi?
CEVAP
İş denince elbette her iş anlaşılmaz. Edebe uygun iş anlaşılır. Mesela el işi yapmak, araba sürmek, meyve sebze toplamak, duvar yapmak, çift sürmek gibi işler anlaşılır. Tuvalet temizlemek, kumar oynamak, çalgı çalmak, banyo yapmak gibi işler anlaşılmaz.

Kur’an okurken ezan okunsa
Sual: Bir kimse, Kur’an okurken sünnete uygun ezan okunsa, o kimsenin Kur’an okumayı bırakıp ezanı dinlemesi daha mı iyidir?
CEVAP
Evet, ezan sünnete uygunsa, Kur'an-ı kerim okumayı kesmesi müstehabdır. Ezan okunurken, konuşmamalı, selam alıp vermemeli, yürüyorsa durmalı, fıkıh dersinde ise, dersi bırakıp dinlemeli. Ezandan sonra, salevat getirilir ve ezan duası okunur.

Kur'an-ı kerim okurken ezanı işitenin, susup ezanı dinlemesi efdaldir. (Halebî-yi sagir)

Ezan ve kamet okunurken, Kur'an-ı kerim okumakta olan kimsenin, okumayı kesip, ezan ve kameti dinlemesi uygun olur. (Hindiyye)

Mescitte Kur’an-ı kerim okuyan kimse, ezan veya kamet sesini duyunca okumayı bırakır. (Tergîb-üs-salat)

Evinde Kur'an-ı kerim okurken ezanı işiten kimse, eğer kendi mescidinin ezanı değilse, Kur'an okumayı bırakmaz, kendi mescidinin ezanı ise, Kur’an okumayı kesip ezanı dinler. (Halebî)

Kur’an okunurken
Sual: Toplantılarımızda Kur’an da okunuyor. Odaya girip çıkanlar olunca, Mushaf belden aşağı kalıyor, günah olmuyor mu?
CEVAP
Girip çıkanla, Kur’an-ı kerim okuyan arasında birkaç metre mesafe olunca mahzuru olmaz.

Okuduğumuzu düşünmek
Sual: S. Ebediyye’de, (Mânâsını düşünerek bir âyet okumak, başka şey düşünerek, bütün Kur’anı hatmetmekten daha çok sevabdır) deniyor. Yani mânâsını bilerek okumak mı gerekiyor?
CEVAP
Hayır, mânâsını bilen de, bilmeyen de, başka şeyler düşünmeden okumaya çalışmalı.

Zikir çekerken ve dua ederken de, başka şeyler düşünmemeye gayret etmeli. Fakat başka şeyler düşünülse de, zikri terk etmemeli. Çünkü başka şey düşününce, sahih olmaz demek değildir, sadece sevabı azalır. Mesela, radyodan haber dinlerken tesbih çekilebilir, ama kendini habere vererek çektiği zikrin farkında değilse, ne söylediğini düşünmüyorsa, sevabı elbette az olur.

Mushaf’a bakarak okumak
Sual: Bir masanın üstündeki Mushaf’a el dokunmadan ve namaz abdesti olmadan bakarak Kur’an okunabilir mi?
CEVAP
Evet, caizdir. Çünkü Kur’an-ı kerim okumak için abdestli olmak şart değildir. Fakat mushaf’a ve âyetlere abdestsiz dokunulmaz. Bilgisayar gibi içine her şey alınan, cihazlardan Kur’an okunmasını tavsiye etmeyiz.

CD’lere Kur'an-ı kerim alınmışsa abdestsiz tutulmaz. Bu CD’ler, kutu veya zarf gibi bir muhafaza içindeyse, abdestsiz tutulabilir.

Bilgisayarların hard disklerinde veya taşınabilir belleklerde Kur’an-ı kerim varken, başka şeyler, özellikle dine aykırı olan yazı, ses ve görüntüler yüklememelidir.

Sual: Kur’ân-ı kerim, abdestsiz tutulabilir mi ve yatakta, yatar vaziyette de okunabilir mi?
Cevap: Kur’ân-ı kerimi abdestsiz tutmak haram, ezberden okumak ise caizdir. Yatağa abdestli girmek sünnettir. Şir'at-ül-islâm şerhinde;
“Kur’ân-ı kerimi yatakta, yatarak ezberden abdestsiz okumak caizdir ve sevaptır. Fakat, başını yorgandan dışarı çıkarmalı ve bacakları bitiştirmelidir” deniyor.

Sual: Kur’ân-ı kerim okunacağı zaman nelere dikkat etmeli ve nasıl tutmalıdır?
Cevap: Konu ile alakalı olarak Riyâd-un-nâsıhînde deniyor ki:
“Kur’ân-ı kerim, İslâmiyete uyan hafızlara şefaat edecektir. Müslimdeki hadis-i şerifte; (Kur’ân-ı kerim, okuyanlarına, ya şefaat edecek veya düşman olacaktır) buyuruldu. Bir hadis-i şerifte de; (Kur’ân-ı kerim okuyan çok kimse vardır ki, Kur’ân-ı kerim, onlara lanet eder) buyuruldu. Kur’ân-ı kerimi abdestli olarak okumak, sağ el ile tutmak, dizden aşağı koymamak, bitirince açık bırakmamak, başka şey yaparken kapayıp yüksek bir yere koymak, okurken konuşmamak, konuşursa, tekrar Eûzü okuyarak başlamak lazımdır. Mushafı ve Kur’ân-ı kerim bulunan teybi ayağa kalkarak almalıdır.”

Sual: Kur’ân-ı kerimi, şarkı kalıplarına, bilinen belli makamlara uyarak okumak ve böyle okunanları dinlemek uygun olur mu?
Cevap: Konu ile alakalı olarak Halebî-yi sagîr kitabında deniyor ki:
“Kur’ân-ı kerimi nağme ile, yani sesi musiki perdelerine, şarkı kalıplarına uydurarak okumak, harfleri bozmaz ise, âlimler mekruh demiştir. Zira fasıkların nağmelerine teşebbüh, benzemektir. Eğer harfler değişirse, haramdır. Okuması mekruh olan bir şeyi dinlemek de mekruhtur. Okuması haram olan şeyi, dinlemek de haramdır. Kur’ân-ı kerimi teganni ile, şarkı kalıplarına uyarak okuyan hafızlara emr-i ma'ruf yapmak, doğrusunu bildirmek vaciptir. İnatlarına, düşmanlıklarına sebep olacaksa, bunları dinlememeli, orayı terk etmelidir.”

Yatarak Kur’ân-ı kerim okumak
Sual: Bir kimse, akşam yatağa girdiği zaman, yattığı yerde Kur’ân-ı kerimdeki sûre ve âyetleri okuyabilir mi?
Cevap: Konu ile alakalı olarak Halebî-yi kebîrde diyor ki:
“Yan yatarak ayakları birbirine bitiştirip, Kur’ân-ı kerimi, içinden ezbere okumak veya yürüyerek, iş görerek, kabir başında oturup okumak caizdir. Kitap okuyanın, yazanın, iş yapanın yanında Kur’ân-ı kerim okumaya başlamak, onlar dinlemedikleri zaman günah olur. Camide veya başka yerde, birkaç kişinin, bir zamanda, yüksek sesle Kur’ân-ı kerim okumaları tahrimen mekruhtur. Birinin okuyup, başkalarının sessizce dinlemeleri lazımdır. İşi olanların dinlemesi farz olmaz. Kur’ân-ı kerimi dinlemek, farz-ı kifayedir ve okunmasından, nafile ibadetlerden daha sevaptır.”

Sual: Kur’an-ı kerimi şarkı kalıplarına uydurarak okumak mahzurlu mudur?
Cevap: Konu ile alakalı olarak Şir'a-tül-islâmda deniyor ki:
“Kur’an-ı kerimi şarkı söyler gibi okumak, bidatlerin en çirkini, en kötüsüdür. Böyle okuyanlar cezalandırılır.”

Sual: Bir kadın, Kur’ân-ı kerimi ve namaz sûrelerini, erkek hocadan da öğrenebilir mi?
Cevap: Halebî-yi kebirde; “Kadın, Kur’ân-ı kerimi kadından öğrenmelidir. Yabancı erkeklerden, âmâdan bile öğrenmemelidir” buyuruluyor.

Sual: Kur’ân-ı kerimi öğrendikten sonra unutmak günah mıdır?
Cevap: Kur’ân-ı kerimi öğrendikten sonra, unutmanın günah olduğu, Berîkada ve Hadîkada yazılıdır.

Sual: Bir kimse, iş yaparken, kendi işiteceği bir sesle Kur’ân-ı kerim okuyabilir mi?
Cevap: Hulâsa-tül-fetâvâda deniyor ki:
“İş görürken ve yürürken, kalbi ile düşünerek, Kur’ân-ı kerim okumak câizdir.”

Sual: İş yapanlar ve uyuyanların yanında yüksek sesle Kur’ân-ı kerim okumanın mahzuru olur mu?
Cevap: Halebîde; “İş görenler ve yatanlar arasında, yüksek sesle Kur’ân-ı kerim okunursa, okuyan günaha girer” denmektedir.

Sual: Kur’ân-ı kerimi güzel okuyabilmek için müzik bilmeye, makam öğrenmeye gerek var mıdır?
Cevap: Kur’ân-ı kerimi doğru, güzel okumak için, müzik öğrenmeye lüzum yoktur. Tecvid ilmini öğrenmeye lüzum vardır. Âlimlerin çoğuna göre, Tecvid ilminde, harflerin ağızdaki yerleri, medler, harflerin uzatma miktarları ve daha birçok şeyler öğrenmeden okunan Kur’ân-ı kerim, doğru olmaz, ezan ve namaz sahih olmaz.

Sual: Kadın olsun, erkek olsun, dinimizin örtmesini emrettiği yerleri açık olan kimseler yanında, Kur’ân-ı kerim okunabilir mi?
Cevap: Kendi avret yeri açık iken ve avret yeri açık olanlar yanında Kur’ân-ı kerim okumak mekruhtur.