Zenginin eski elbise giymesi uygun mudur?
Şık ve güzel giyinmek
CEVAP
Resulullah efendimiz, eski elbiseli birine, (Malın yok mu?) diye sordu. O zat, malının çok olduğunu söyleyince, ona şöyle buyurdu:
(Allahü teâlâ bir mal verince, bu nimetin eseri üzerinde görülsün.) [Nesai]
İki hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Allahü teâlâ bir kuluna nimet verdiğinde, o nimetin eserinin o kulun üzerinde görülmesini sever.) [Taberani]
(Güzel giyinin ki, Allahü teâlânın size verdiği nimetlerin eseri görülsün!) [Taberani]
Cemal ile ziynet farklıdır. Cemal, çirkinliği gidermek, vakar sahibi olmak ve şükretmek için, nimeti göstermek demektir. Allahü teâlâ cemal sahibi olmayı övmektedir. Cemal için temiz, güzel giyinmek mubahtır. Kibir, gösteriş için giyinmek haram olur. Makam ve mevki sahiplerinin, zenginlerin, mesela genel müdürlerin, patronların, fabrikatörlerin, içinde bulundukları durumlarına göre, çok iyi giyinmeleri gerekir.
Hazret-i Ömer, (İki çeşit elbiseniz olsun, biri şık, diğeri de mütevazı. Elbisenin şık, temiz olması, insanın şerefinin icabıdır) buyurdu. İbni Ömer hazretleri de, (Nasıl elbise giyineyim?) diye soran birine, (Aşağı kimselerin alayına, kültürlü kimselerin de, seni ayıplamasına sebep olmayacak bir elbise giy!) buyuruyor. İmam-ı azam hazretleri, 400 altın değerinde çok kıymetli elbise giyerdi. Talebelerine güzel giyinmelerini emrederdi. İmam-ı azam, (Hazret-i Ömer’in yamalı hırka giymesi, Emir-ül-müminin olduğu içindi. Güzel giyinseydi, memurları da güzel giyinirler, fakirleri, milletten zulümle mal alırlardı) buyurdu. Hazret-i Talha çok zengindi. Şık giyinir, süslü gezerdi. Yüzüğünde çok kıymetli yakut taşı vardı.
Hikmet ehli, (Öyle bir elbise giy ki, sen ona değil, o sana hizmet etsin!)buyuruyor. İnsanlara vaaz ve nasihat edecek kimselerin yeni, temiz elbise giyerek kendilerine cemal vermeleri, ibadet olur. Hürmet edilmezlerse, sözleri dinlenmez. Çünkü cahiller, insanın zahirine [dışına, görünüşüne] bakar. İlminden anlamazlar. Süs ve gösteriş için giyinmekse, haramdır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Süsten kaçınmak, imandandır.) [İbni Mace]
(Süs ve gösteriş için giydiği elbiseyi üstünden çıkarmadığı müddetçe, Allahü teâlâ ona rahmet etmez.) [Taberani]
(Allahü teâlâ, mütevazı elbise giyineni sever.) [Beyheki]
(Kibir ve gösteriş için, şöhret sahibi kimselerin giydiği elbiseyi giyineni, Allahü teâlâ, o elbiseleri ile birlikte ateşe atar.) [Ruzeyn] Demek ki, süs ve gösteriş için elbise giyinmek, haramdır.
Makam, mevki sahibi olmayan, sabit gelirli kimselerin, zenginleri veya makam sahiplerini yahut haddini bilmeyen komşularını örnek alarak gösterişe kaçmaları, evlerini çeşitli eşyalarla süslemeleri doğru değildir.
Havanı yok sarımsak ezmeye,
Taksi ile gider hep gezmeye.
Sarı ve kırmızı
Sual: Erkeklerin sarı ve kırmızı renkte kıyafet giymesi günah olur mu?
CEVAP
Hayır, günah değildir. Bir kavle göre tenzihen mekruh olduğu bildirilmiştir.
Eski elbise giymek
Sual: Kitaplarda eski elbise giymek övülürken, niye yeni ve iyi elbise giyilmektedir?
CEVAP
Eski ve yeni elbise giymek, niyete göre iyi veya kötü olur. Mubah olan işlerde niyet önemlidir. Niyet iyi olursa sevab, kötü olursa günah olur, fakat haramlar, iyi niyetle de işlense haram olmaktan çıkmaz. Süs ve gösteriş için yeni ve şık elbise giyinmek haramdır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Süsten kaçınmak imandandır.) [İbni Mace]
(Allahü teâlâ mütevazı elbise giyineni sever.) [Beyheki]
(Süs ve gösteriş için giyen, o elbiseyi çıkartıncaya kadar, Allahü teâlânın rahmetinden uzak olur.) [Taberani]
(Kibir ve gösteriş için meşhurların giydiği elbiseyi giyineni, Allahü teâlâ, o elbiseleriyle birlikte ateşe atar.) [Ruzeyn]
(Güzel elbiseye gücü yeterken, giymeyene Allahü teâlâ Cennet elbiseleri giydirir. Şöhret için elbise giyenlere de Kıyamette zillet elbisesi giydirir.) [Şir’a şerhi]
Makam, mevki sahibi olmayan, sabit gelirli kimselerin, zenginleri veya makam sahiplerini yahut meşhurları örnek alarak gösterişe kaçmaları, evlerini çeşitli eşyalarla süslemeleri doğru değildir.
Övünmek için, fakirlere karşı büyüklenmek ve onları hakir, aşağı görmek için giyinmek ve bir de kendisini zühd ve takva sahibi göstermek için eski ve kötü elbise giyinmek, şöhret için giyinmek gibi uygun değildir. Gücü yetenin pahalı kumaştan güzel elbise giymesi caizdir. Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Allahü teâlâ sana bir mal verince, bu nimetin eseri senin üzerinde görülsün.) [Nesai]
(Güzel giyinin ki, Allahü teâlânın size verdiği nimetlerin eseri görülsün!) [Taberani]
Cemal ile ziyneti birbirine karıştırmamalı! Cemal, çirkinliği gidermek, vakar sahibi olmak ve şükretmek için nimeti göstermek demektir. Allahü teâlâ cemal sahibi olmayı övmektedir. Cemal için temiz, güzel giyinmek mubahtır. Kibir, gösteriş için giyinmek haram olur. (Bahr-ür-raık)
Makam ve mevki sahiplerinin, zenginlerin, mesela müdürlerin, patronların, fabrikatörlerin, içinde bulundukları durumlarına göre, çok iyi giyinmeleri gerekir. Allahü teâlânın huzuruna çıkıldığı zaman buna daha çok dikkat etmeli! (Her namaz kılarken, ziynetli [kıymetli, yeni, temiz, sevilen, güzel] elbiselerinizi giyin!) mealindeki âyet-i kerimeyle (Güzel koku gamı, güzel, temiz elbise kederi azaltır)mealindeki hadis-i şerife uymaya çalışmalı, eski de olsa temiz elbise giymeli! (Edeb-üd-dünya, Bostan, M. Rabbani)
Hazret-i Ömer, (İki çeşit elbiseniz olsun, biri şık, diğeri de mütevazı. Elbisenin şık, temiz olması, insanın şerefinin icabıdır) buyurdu. İbni Ömer hazretleri de, (Nasıl elbise giyineyim?) diye soran birine, (Aşağı kimselerin alayına, kültürlü kimselerin de, seni ayıplamasına sebep olmayacak bir elbise giy!) buyuruyor. İmam-ı a’zam, (Hazret-i Ömer’in yamalı hırka giymesi, Emir-ül-müminin olduğu içindi. Güzel giyinseydi, memurları da güzel giyinirler, fakirleri, milletten zulümle mal alırlardı) buyurdu. Hazret-i Talha çok zengindi. Şık giyinir, süslü gezerdi. Yüzüğünde çok kıymetli yakut taşı vardı.
Hikmet ehli, (Öyle bir elbise giy ki, sen ona değil, o sana hizmet etsin!) buyuruyor. İnsanlara vaaz ve nasihat edecek kimselerin yeni, temiz elbise giyerek kendilerine cemal vermeleri, ibadet olur. Hürmet edilmezlerse, sözleri dinlenmez. Çünkü cahiller, insanın zahirine [dışına, görünüşüne] bakar. İlminden anlamazlar.
İmam-ı a’zam hazretleri, (Cahillerin hakaret etmemeleri ve düşmanlara azametli, kuvvetli görünmek için, âlimlerin, âmirlerin elbiselerinin ve binalarının gösterişli olması lazımdır) buyuruyor.
İmam-ı a’zam hazretleri, talebelerine, güzel giyinmelerini emrederdi. Kendisi de, her derse gelirken, değişik, yeni elbise giyerek gelirdi. Bir cübbesi 400 altın kıymetindeydi. İmam-ı Muhammed, kıymetli kıyafetler giyerdi. Resulullah efendimiz de, bin dirhem gümüş kıymetinde Yemen kumaşından cübbe giyerdi. (Dürr-ül-muhtar, Tahtavi)
Güzel ve temiz giyinmek
Sual: Yeni, güzel, pahalı elbise giymenin, dinimiz açısından bir mahzuru var mıdır?
Cevap: Konu ile alakalı olarak Bahr-ür-râıkda deniyor ki:
“Erkeğin tedavi için sürme çekmesi caizdir. Ziynet için çekmesi caiz değildir. 'Cemal' ve 'ziynet' kelimelerini birbirleri ile karıştırmamalıdır. Cemal, çirkinliği gidermek, vakar sahibi olmak ve şükretmek için, nimeti göstermek demektir. Gösteriş, övünmek için, nimeti göstermek, cemal olmaz, kibir olur. Nefsin zayıf, azgın olduğunu gösterir. Cemal ise, nefsin terbiye edilmiş, olgun olduğunu gösterir. (Allahü teâlâ cemildir. Cemal sahiplerini sever) hadis-i şerifi, cemal sahibi olmayı övmektedir. Cemal için yapılan bir şey, ziynete de sebep olursa, zarar vermez. Cemal için, temiz, güzel giyinmek mubahtır. Kibir için giyinmek ise, haramdır. Böyle giyinince, hâlinde, başkalarına karşı davranışında bir değişiklik olması, kibir alameti olur.”
Cemal, çirkinliğe, başkalarının iğrenmelerine, hakaret etmelerine sebep olacak şeyleri yapmamak, bunları izale etmektir. Ziynet, başkalarını imrendirecek, onlara üstünlük sağlayacak, övünecek şeyleri yapmaktır. Cemal için, bulunduğu yerde âdet olan şeylerden, haram olmayan en iyilerini kullanmalıdır.
Erkeklerin ipek elbise giymeleri haramdır. Elbisede ve başlıkta dört parmak genişliğinde ipek veya altın şeritlerin bulunması caizdir. Şeritler uzun ve sayıları çok olabilir. Dürr-ül-muhtâr ve bunun Tahtâvî ve İbni Âbidîn hâşiyelerinde deniyor ki:
“Tecemmül etmek, yani en güzel elbise giymek müstehabtır. Helal şeylerle zinetlenmek mubahtır. İmâm-ı a'zam Ebu Hanife hazretleri dörtyüz altın kıymetinde cübbe giyerdi. Talebelerine güzel giyinmelerini emir ederdi. İmam-ı Muhammed hazretleri nefis elbise giyerdi. İmam-ı a'zam buyurdu ki, hazret-i Ömer’in yamalı hırka giymesi, Emîr-ül-mü'minîn olduğu içindi. Güzel giyinseydi, memurları da güzel giyinirler, fakirleri, milletten zulüm ile mal alırlardı. Resulullah efendimiz bin dirhem gümüş kıymetinde cübbe giyerdi.”
Büyüklere haram olan şeyleri, çocuğuna yaptıran kimse, haram işlemiş olur.
Nimeti göstermek için giyinmek
Sual: Giyecekler konusunda, bir Müslümanın dikkat edeceği temel hususlar nelerdir?
Cevap: Konu ile alakalı olarak İbni Âbidînde buyuruluyor ki:
“Avret yerini örtecek ve soğuktan, sıcaktan korunacak kadar giyinmek farzdır. Pamuk, keten ve yün kumaş iyidir. Orta hâlli giyinmeli, şöhretten sakınmalıdır. Nimeti göstermek için iyi ve kıymetli giyinmek müstehabtır. Bayramlarda, topluluklarda, güzel, süslü giyinmek mubahtır. Her zaman böyle giyinmek iyi değildir. Övünmek, gösteriş için giyinmek mekruhtur. Beyaz ve siyah giyinmek müstehabtır. Resulullah efendimizin elbisesi, gömleği beyaz pamuk bezdendi. Mekke’yi fetheylediği gün, mübarek başlığının ve paltosunun siyah olduğu, Mecma'ul-enhürde de yazılıdır. Yeşil giyinmek sünnettir. Domuzdan başka yırtıcı hayvan leşlerinin postları, derileri dabağlanınca temiz olur. Besmele ile öldürülenlerin postları ve derileri temizdir. Derileri üzerinde namaz kılınır. Bunlarla yapılan elbiseleri, kürkleri ve kürklü paltoları, başlıkları giymek erkeklere caizdir. Kadınların erkekler gibi giyinmeleri, erkek işleri yapmaları caiz değildir. Namaz dışında, pis elbise giymek mekruhtur.”
Sual: Erkeklerin, kadınlar gibi her renkte elbise giymelerinin, dinimiz açısından bir mahzuru var mıdır?
Cevap: Erkeklerin de her renk elbise giymeleri caiz ise de, kırmızı, sarı elbise giymeleri tenzihen mekruh denildi. Başlık ve takkenin kırmızı ve sarı renklerde dahi mekruh olmadığı söz birliği ile bildirildi. Resulullah efendimizin ayakkabısının siyah olduğu, Şir'at-ül-islâm şerhinde yazılıdır.
