Sözleşmelerde şahit bulundurmak
03/08/2022 Çarşamba Köşe yazarı O.Ü
Bütün akitlerde,
sözleşmelerde, niâh için birini vekil yaparken de, iki şahidin bulunması
müstehaptır.
Sual: Dinî nikâh
akitlerinde, borç almakta, birisini vekil yaparken ve benzeri sözleşmelerde,
şahit bulunması gerekir mi?
Cevap: Bu konuda İbni
Âbidînde, nikâh şahitlerini anlatırken buyuruluyor ki:
“Bütün akitlerde,
sözleşmelerde olduğu gibi, nikâh için birini vekil yaparken de, iki şahit
bulunması lazım değildir. Fakat, her akitte iki şahit olması müstehaptır. Nikah
yapılırken ise, şarttır, lazımdır. Ödünç vermekte de, iki şahit vaciptir
denildi. Ticaret, vekalet ve bütün akitlerde senet yazmak şart değil ise de,
ödünç vermekte lazım, nikâhta da müstehaptır.
Vekil yapmakta ve
nikahta, şahitlerin ve vekil yapılacak kişinin kadını tanımaları lazımdır.
Yanında iseler, yüzünü görmeleri iyi olur. Başka odadan sesini duyarlarsa,
kadın odada yalnız ise, caiz olur. Nikâh kıyılırken, veli veya vekil şahitlerin
bildiği kadının yalnız ismini söyler. Şahitlerin tanımadıkları kadının,
babasının ve dedesinin adını da söylemesi lazımdır.
Tanımak, kimin kızı ve hangi kızı olduğunu bilmek demektir. Şahsını, şeklini bilmek değildir. Küçük kızın babası, kızının nikâhını kıymak için, bir kişiye emreder. O vekil olan da, bir başkası yanında nikâh yaparsa, baba da orada hazır bulundu ise, caiz olur. Çünkü, vekilin nikâh yapması, babanın yerine olur. Kendi şahit yerini tutar. Baba hazır bulunmazsa, caiz olmaz. Büyük, baliğa kızın babası veya başka bir vekili, bir adam yanında, kızı nikâh yaparsa, kız da hazır ise, caiz olur. Çünkü, velinin ve vekilin sözünü, kız söylemiş gibidir. Veli veya vekil, şahit yerine geçer. Bir adam bir kimseye; “Kızını bana zevce olarak verdin mi?” dese, o da; “Evet” veya “Zevce olarak verdim” dese, nikâh olmaz. Birinci adamın tekrar; “Kabul ettim” demesi lazımdır. Çünkü, önce sormuştu. Soru ile, sual ile vekil yapılmaz. “Kızını bana zevce olarak ver!” deseydi, olurdu. Çünkü, emir ile vekil yapmış olur. Bu vekilin cevabı, iki taraf adına söylenmiş olup, iki şahit de varsa, nikâh tamam olur. Vekil, kızın babasının adını yanlış söylerse, nikâh sahih olmaz. Bir adam, birçok kimseyi, bir kızı almak için gönderse, içlerinden biri, kızın babasına söyleyip, babası veya velisi verse, sahih olur. Çünkü, içlerinden söyleyen vekil olmuş, ötekiler şahit olmuştur.”
