09/04/2025 Çarşamba Köşe yazarı H.Y

Ramazana, hilâli görmekle değil de, önceden hazırlanmış takvimlere göre başlayanlar, bayramdan sonra iki gün kaza niyeti ile oruç tutmalıdır.

Ramazanın başlamasında hesaba, takvime göre değil, hilalin görülmesine itibar edilir. Hesaba, takvime göre hareket edilmez. Hilalin görüleceği gün değil, doğacağı gün, doğru olarak hesapla tespit edilir. Fakat dinimiz, oruca başlamayı ve bayramı, hilalin doğmasına değil, hilalin görülmesine bağlamıştır. Hadis-i şerifte, (Hilali görünce oruç tutun, tekrar görünce orucu bırakın) buyuruldu...

İbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki: (Ramazanın birinci gününü anlamak için takvimlere göre hareket edilmez. Çünkü oruç, gökte yeni ayı görmekle farz olur. Peygamber efendimiz, (Hilali görünce oruca başlayın, hilali görünce bayram edin) buyurdu. Hilalin doğması hesapla bilinir. Hesap sahih olup, hilal, hesabın bildirdiği gecede doğar, ama, o gece görülmeyip, bir gece sonra görülebilir ve oruca, hilalin doğduğu gece değil, görüldüğü gece başlanır. [Redd-ül muhtar 289]

Türkiye’de Diyanet yetkilileri, (Dinimiz, rüyeti yani hilalin görülmesi ile oruca başlanacağını emreder) dedikleri hâlde, S. Arabistan yetkilileri, (Biz Amerikan denizcilerinin hesaplarına göre hareket ediyoruz) diyorlar.

Bunun için ramazan ve bayramın, hilali görmekle değil de, takvime göre başlatıldığı yerlerde, oruca ve bayrama hakiki zamanlarından bir gün önce başlanılmış olabilir. Ramazanın başlaması, dinin emrine uygun olmuyor. Ramazanın ilk ve son günü tutulan oruçlar, ramazana rastlasa bile, şüpheli olduğu için bayramdan sonra iki gün kaza orucu tutmak gerekir. Bahr) ve (Hindiyye)de ve (Kâdîhân) kitaplarında diyor ki: (Dâr-ül-harbdeki esîr, ramazan başını bilmeden takvime bakarak, bir ay oruç tutsa, ramazandan bir gün evvel veya ramazanın ikinci günü yahut tam ramazan başında oruca başlamış olabilir. Birinci hâlde, ramazandan bir gün evvel tutmuş ve ramazanın son günü bayram yapmıştır. İkinci hâlde, ramazanın birinci günü tutmamış, son günü de bayramda tutmuştur. Her iki hâlde de, ramazanın yirmisekiz gününde oruç tutmuş olup bayramdan sonra, iki gün kaza tutması lâzım olur. Üçüncü hâlde, oruç tuttuğu bir ayın ilk ve son günlerinin Ramazana tesadüf ettiği şüphelidir. Ramazan olduğu şüpheli günlerdeki oruç sahih olmadığı için, yine iki gün kaza eder.)

Osmanlı şeyhulislâmlarından Mustafa Sabri Efendi buyuruyor ki: (Şaban ayının 29 çektiği hesap ile kesin olarak bilinse, gerçekten de 29 olarak çekse, ramazanın girişini tespit için hilal gözetlense, hilal doğduğu hâlde, hava bulutlu olduğu için görülemese, şaban otuz gün olarak kabul edilir. Yine bunun gibi, ramazan ayının 29 çektiği hesap ile kesin olarak bilinse, gerçekte de 29 çekse, hava bulutlu olduğu için ramazanın 29’unda hilal görülmese, ramazanı otuza tamamlamak dinimizin emridir.) [Meseleler]