Zekât, hicretten sonra farz oldu
14/03/2025 Cuma Köşe yazarı O.Ü
Sual: Zekât ne zaman farz oldu ve zekât verilecek malın, paranın mutlak helal yoldan mı elde edilmesi gerekir?
Cevap: Zekât vermek,
hicretin ikinci senesinde ramazan ayında farz oldu. Her Müslüman tam mülkü
olan nisap miktarındaki zekât malının, belli zamanda, belli miktarını, zekât
niyyeti ile ayırıp, emredilen Müslümanlara vermelidir. Tam mülk, helal yoldan
gelip, kullanması mümkün helal malı demektir. Gasp, hırsızlık, rüşvet, kumar ve
fasit olarak satın aldığı mal gibi, haram malı kendi helal malı ile veya
çeşitli kimselerden aldığı haram malları birbirleri ile karıştırmamış ise, bu
haram mallar, mülkü olmaz. Kullanması, nafaka yapması helal olmaz. Bunlarla
cami ve başka hayırlar yapamaz. Bunların zakâtını vermesi farz olmaz, zekât
nisabının hesabına katılmazlar. Sahipleri veya vârisleri belli ise, kendilerine
geri vermesi farzdır. Belli değilse, hepsini sadaka olarak fakirlere dağıtırsa
da, sonra sahibi çıkıp, ödemesini, tazminini isterse, öder. Sahiplerini
buluncaya kadar dayanamayıp bozulacak malı, kendi kullanıp, sonra tazmin
etmesi, yani benzerini, benzeri yoksa kıymetini ödemesi caiz olur.
Sual: Hak edilmiş fakat ele geçmemiş olan maaş ve
ücretler, zekât hesabına dâhil edilir mi?
Cevap: İbni Âbidînde,
alışveriş anlatılırken deniyor ki:
“Din adamlarının, evkaftan alacakları erzakı, teslim
almadan önce satmaları caiz değildir. Çünkü bunlar, hak edilmiş ücret iseler
de, hak edilen mal, kabz edilmeden, ele geçmeden önce mülk olmaz.” Bunun için
memurların, işçilerin alacakları maaş ve ücretler, ellerine geçmeden önce
mülkleri olmaz. Maaş, ücret ele geçmeden önce, bunlar nisab, zekât
hesabına katılmaz, yani zekâtları verilmez. Memur ve işçilerden kesilen yardım
sandığı, sigorta paraları ve tasarruf bonoları zekât hesabına katılmaz.
Senelerce sonra birikmiş olarak ele alınınca, yalnız alınan para, o senenin
zekât nisabının hesabına katılır. Satış karşılığı alınan bonolar, böyle
değildir. Bunlar ve hisse ve tahvil senetleri, her sene zekât hesabına katılır.
Sual: Bir şirkete ortak olan, sadece kendi hissesine
düşenin mi zekâtını verir?
Cevap: Bir ticaret şirketine ortak olanın, hissesi
nisab miktarı ise, kendi hissesinin zekâtını hesap ederek vermesi lazımdır.
