Kur’ân-ı kerîmi, hakkını vererek okumak...
29/06/2020 Pazartesi Köşe yazarı V.T
Kıraat âlimleri, Kur’ân-ı kerîmin üç şekilde okunabileceğini
bildirmişlerdir...
Takıyyüddîn Muhammed el-Mısrî hazretleri kıraat ve hadis âlimidir. 682'de
(m. 1283) Kahire'de doğdu. Zamanın büyük âlimlerinden kıraat ilmi
tahsil etti ve çok talebe yetiştirdi. 745'te (m. 1344) Kahire'de vefat
etti. Buyurdu ki:
Kıraat âlimleri, Kur’ân-ı kerîmin üç şekilde okunabileceğini
bildirmişlerdir:
1-Tahkîk: Her bir harfin hakkını vermek, medleri mertebelerine uygun bir
şekilde uzatmak, harekeleri birbirinden ayırmak, şeddeleri tam yapmak ve
ayınların hakkını vermektir. Tahkîk; İmâm-ı Hamza ile Versin usûlüdür.
2-Hadr: Lügat mânâsı, sür’atli okumak demektir. Kur’ân-ı kerîmi tecvîd
kaidelerine uymak suretiyle en hızlı okuma şeklidir. Hadr’de medler asgari
haddine iner. Harflerin hakkıyla telâffuz edilmelerine dikkat edilmesi
lâzımdır. Sür’at sebebiyle harf-i medler kesilir, gunnenin sesi gider,
harekelerin çoğu giderse, kıraat caiz olmaz. Hadr’da; idgam, ihfâ, kalkale,
gunne ve medler ihmâl edilmez. Hadr ile kıraat; İbn-ül-Kesîr, Ebû Ca’fer, Ebû
Amr, Ya’kûb ve Kâlûn’un usûlüdür.
3-Tedvîr: Tahkîk ve hadr arasında bir kıraat şeklidir. Eda ehlinin çoğu
katında tercih edilen bir kıraattir. İbn-ül-Âmir, Asım, el-Kisâî ve Halef'in
usûlleridir.
Kıraat ilminin kitaplara nakledilmesine kadar, kıraat âlimleri, kıraat
vecihlerini birbirine aktardılar. Şarkta (doğuda) ve Garbta (Endülüs’te) bu
ilme önem verildi. Kırâat-i seb’a ve Kırâat-ı
aşere üzerine pek çok eser yazıldı. Magrib ve Endülüs’e bu ilmi,
dördüncü hicrî asırda Muhammed bin Abdullah et-Talamnekî getirdi, önce Mekkî
bin Ebî Tâlib, daha sonra da Ebû Amr Osman bin Sa’îd ed-Dânî bu konuda
eserleryazdılar. Ebû Amr Osman bin Sa’îd ed-Dânî Müslümanlarca en çok
tutulan; et-Teysîr, Câmi-ul-Beyân, el-Muhkem fî nakt’ıl-mesâhif,
el-Mulenî gibi eserler telif etti. Kasım Muhammed bin Fîre eş-Şâtıbî,
ezberlenmesi ve öğretmesi kolay olsun diye et-Teysîr’i manzum
olarak ve her imâma ve râvîsine ebced hesabına dayanan eş-Şatıbiyye diye
bilinen Hırz-ül-Emânî’sini hülâsa etti. Bu eser, Müslümanlar
tarafından ezberlenip ezberletildi. Basra’da ilk defa kıraat ilmini okuyup
inceleyen ve eser yazan Harun bin Mûsâ el-Âver olduğu rivayet edilmektedir.
Yûsuf bin Ali bin Cebbâre’nin, Endülüs’ten doğuya geçmesiyle bu ilim Mâverâünnehr, Gazne ve şarkta yayıldı.
