Sekiz ana kötü huy
05/11/2021 Cuma Köşe yazarı O.Ü
İslâm Ahlâkı'nda “Dört
esas iyi huya karşılık, sekiz ana kötü huy vardır" buyuruluyor.
Sual: Din
kitaplarında, iyi ve güzel huyların yanı sıra kötü huylardan da
bahsedilmektedir. Bu kötü huyların esası, temeli nelerdir?
Cevap: Bu konu, İslâm
Ahlâkı kitabında şöyle açıklanmaktadır:
“Dört esas iyi huya
karşılık, sekiz ana kötü huy olur ki bunlar:
1-Cerbeze olup,
hikmetin aşırı olmasına denir. Ahlakı ve işleri incelemek, anlamak kuvvetini,
lüzumsuz yerlerde kullanmaktır. Hile yapmak, aldatmak, haram işleri neşretmek,
yaymak gibi. Ruhun fen kuvvetini yani aklı, aşırı kullanmak cerbeze olmaz. Kötü
olmaz. Din bilgilerini, fen bilgilerini ve matematiği ilerletmek için, ne kadar
çok çalışır, inceler, araştırırsa, o kadar çok iyi olur.
2-Belâdet,
eblehliktir. Aklı kullanmamaktır. Ahmaklık da denir. Kalın kafalılıktır.
Öğrenmesi ve işlemesi, yapması kusurlu olur. İyiyi kötüden ayıramaz.
3-Tehevvürdür. Çabuk
kızmak demektir. Şecaat, kahramanlık iyi huyunun aşırı olmasıdır. Akıllı
tanınan kimselerin beğenmeyeceği işler yapmaya kalkışmaktır. Ruhunu veya
bedenini boş yere yorar.
4-Cübndür. Korkaklık
demektir. Şecaatin lüzumundan az olmasıdır. Korkmak caiz olmayan yerde
korkaklık gösterir.
5-Fücûrdur. İffetin
aşırı olmasıdır. Dünya lezzetlerine düşkün olur. İslamiyetin ve aklın
beğenmediği taşkınlıkları yapar.
6-İffetin az
olmasıdır. Humud, yani miskinliktir. İslamiyetin ve aklın izin verdiği
arzularını bırakmaktır. Bedeni zayıflar, kuvveti gider, hasta olur, nesli
tükenir.
7-Zulümdür. Adaletin
sınırını aşmaktır. Başkasının hakkına tecavüz etmektir. Başkasının malına,
canına, namusuna zarar verir.
8-Haysiyetsizliktir.
Kendisine karşı yapılan zulüm, işkence ve hakaretleri kabul eder. Adaletin
noksan olmasıdır. Adalette bütün iyilikler toplandığı gibi, zulümde de,
kötülükler toplanmıştır.”
Sual: Allahü tealanın,
kullarından yapmalarını istediği ve yapmamalarını istediği ilk, birinci emri
nedir?
Cevap: Allahü teâlânın,
kullarına birinci olarak emri, iman etmeleridir. Kullarına birinci olarak yasak
ettiği şey de küfür yani inkârdır.
Sual: Din kitaplarında
geçen Muhâlefetün lil-havâdis ne demektir, anlamı nedir?
Cevap: Muhâlefetün lil-havâdis, Allahü teâlânın zati sıfatlarındandır ve Allahü teâlânın zatında ve sıfatlarında, yaratılanlardan hiçbir şeye ve hiçbir kimseye benzememesi demektir.
