Zekât, hicretten sonra farz oldu
04/04/2023 Salı Köşe yazarı O.Ü
Sual: Zekât ne zaman farz oldu
ve zekât verilecek malın, paranın mutlak helal yoldan mı elde edilmesi gerekir?
Cevap: Zekât
vermek, hicretin ikinci senesinde ramazan ayında farz oldu. Her Müslümanın tam
mülkü olan nisap miktarındaki zekât malının, belli zamanda, belli miktarını,
zekât niyyeti ile ayırıp, emredilen Müslümanlara vermektir. Tam mülk, helal
yoldan gelip, kullanması mümkün helal malı demektir. Gasp, hırsızlık, rüşvet,
kumar ve fasit olarak satın aldığı mal gibi, haram malı kendi helal malı ile
veya çeşitli kimselerden aldığı haram malları birbirleri ile karıştırmamış ise,
bu haram mallar, mülkü olmaz. Kullanması, nafaka yapması helal olmaz. Bunlarla
cami ve başka hayırlar yapamaz. Bunların zakâtını vermesi farz olmaz, zekât
nisabının hesabına katılmazlar. Sahipleri veya vârisleri belli ise, kendilerine
geri vermesi farzdır. Belli değilse, hepsini sadaka olarak fakirlere dağıtırsa
da, sonra sahibi çıkıp, ödemesini, tazminini isterse, öder. Sahiplerini
buluncaya kadar dayanamayıp bozulacak malı, kendi kullanıp, sonra tazmin
etmesi, yani benzerini, benzeri yoksa kıymetini ödemesi caiz olur.
Sual:
Hak edilmiş fakat ele geçmemiş olan maaş ve ücretler, zekât hesabına dâhil edilir
mi?
Cevap: İbni
Âbidînde, alışveriş anlatılırken deniyor ki:
“Din adamlarının, evkaftan alacakları erzakı, teslim almadan
önce satmaları caiz değildir. Çünkü bunlar, hak edilmiş ücret iseler de, hak
edilen mal, kabz edilmeden, ele geçmeden önce mülk olmaz.” Bunun için
memurların, işçilerin alacakları maaş ve ücretler, ellerine geçmeden önce
mülkleri olmaz. Maaş, ücret ele geçmeden önce, bunlar nisab, zekât
hesabına katılmaz, yani zekâtları verilmez. Memur ve işçilerden kesilen yardım
sandığı, sigorta paraları ve tasarruf bonoları zekât hesabına katılmaz.
Senelerce sonra birikmiş olarak ele alınınca, yalnız alınan para, o senenin
zekât nisabının hesabına katılır. Satış karşılığı alınan bonolar, böyle
değildir. Bunlar ve hisse ve tahvil senetleri, her sene zekât hesabına katılır.
Sual:
Bir şirkete ortak olan, sadece kendi hissesine düşenin mi zekâtını verir?
Cevap: Bir ticaret şirketine ortak olanın, hissesi nisab miktarı ise, kendi hissesinin zekâtını hesap ederek vermesi lazımdır.
