Menfaat için iyilik yapmak
12/01/2020 Pazar Köşe yazarı O.Ü
Başkalarının övmeleri için, dünyâ işleri ile, onlara iyilik yapmak, riya
olur.
Sual: Herhangi bir kimseye, onun kendisini övmesi veya ondan bir şeyler
elde etmek niyeti ile iyilik yapmanın dinimiz açısından bir mahzuru var mıdır?
Cevap: Başkalarının sevgisine ve övmelerine kavuşmak için, dünyâ işleri ile,
onlara iyilik yapmak, riya olur. İbadet ile olan riya bundan daha fenadır.
Allahü teâlânın rızasını hiç düşünmeden yapılan riya, hepsinden daha fenadır.
İbadet yaparak Allahü teâlâdan dünya menfaatlerini istemek, riya olmaz. Yağmur
duasına çıkmak, istihare yapmak, böyledir. Sıkıntıdan, hastalıktan ve
fakirlikten kurtulmak için âyet-i kerimeler okumak da, böyledir denildi.
Bunlarda hem ibadet, hem de menfaat niyetleri bulunmaktadır. Ticaret maksadı
ile hacca gitmek de böyledir. İbadet niyeti hiç bulunmazsa riya olurlar. İbadet
niyeti çok olursa, sevap hasıl olur. İbadetlerini başkalarına göstermek, onlara
öğretmek ve teşvik etmek niyeti ile olursa, yine riya olmaz ve çok sevap olur.
Ramazan orucunu tutmakta riya olmaz. Allahü teâlânın rızası için namaza
başlayıp, sonradan hasıl olan riyanın zararı olmaz. Riya ile yapılan farzlar
sahih olur, ibadet borcu ödenmiş olur ise de, sevabı olmaz. Et ihtiyacını
karşılamak niyeti ile kurban kesmek caiz olmaz. Allahü teâlâ için ve bir
insan için birlikte niyet ederek kurban kesmek caiz değildir. Allahü teâlânın
rızası için olmayıp, yalnız hacdan, gazadan gelen ve gelen emiri, reisi
karşılamak için kesilen hayvan leş olur, yemesi haram olur. Allahü teâlânın
rızası için namaza durup, namazı bitirinceye kadar hep dünya işlerini
düşünürse, namazı sahih olur. Şöhrete sebep olacak şekilde giyinmek de riya
olur.
***
Sual: Yapılan bütün ibadetlerin, iyiliklerin sevabı, diri veya ölü herkese
hediye edilebilir mi?
Cevap: Yapılan ibadetin sevabını, ölü veya diri başkasına hediye etmek
caizdir. Hac, namaz, oruç, sadaka, Kur’ân-ı kerim, mevlid okumak, zikir ve dua
okumanın sevaplarını başkasına hediye etmek, hanefî mezhebinde caizdir. Mâliki
ve şâfii mezheblerinde, sadaka, zekat ve hac gibi mal ile yapılan ibadetlerin
sevabını hediye etmek caiz olup, namaz, oruç ve Kur’ân-ı kerim okumak gibi
beden ile yapılanları caiz değildir. Hanefî olan, sevabını hediye eder. Mâliki
ve Şâfii ise, meyyitin affı için dua eder.
