Batıl olan şatış şekli
23/09/2019 Pazartesi Köşe yazarı O.Ü
Hiçbir dinde mal olmayan şeylerin satılması ve bunlarla bir şey satın
alınması batıldır.
Sual: Bazı din kitaplarında, böyle satış batıldır ifadesi geçmektedir.
Batıl satış ne demektir, nelerin satışı batıldır ve böyle satışların uygun
olmamasının sebebi nedir?
Cevap: Hiçbir dinde mal olmayan şeylerin satılması ve bunlarla bir şey satın
alınması batıldır. Batıl satışlar, caiz değildir ve haramdır, büyük günahtır.
Kan, kendi ölmüş hayvanın leşi ve hür insan mal değildir. Besmele ile
kesilmiş hayvan etini, leş ile birlikte satmak da batıldır. İmâmeyne göre,
fiyatları ayrı ayrı bildirilirse, Besmele ile kesilmiş olan caiz olur.
Vakıf olan her şeyi satmak caiz değildir. Çünkü, vakıf, mülk değildir.
Vakıf olmayan yeri, vakıf yerle birlikte satmak, vakıf olmayan kısımda caizdir.
Vakıf toprak üzerine yapılan binayı satmak caizdir.
Mülkü olmayan şeyi satmak batıldır. Mesela, havadaki kuşu, denizdeki balığı
yakalamadan önce satmak batıldır. Bunlara akitten sonra malik olup müşteriye
teslim etse, sahih olmaz. Batıl akdi fesih edip, malik olduğu mal için yeniden
akit, sözleşme yapmaları lazımdır.
Dünyaya gelmeden evvel hayvanın yavrusunu, memede olan sütü, tarlada
yetişen yabani otları biçmeden önce ve mülkünde bulunan kaynaktaki, nehirdeki,
deredeki suyu, bulunduğu yerde iken satmak batıldır.
Ağaçta belirmemiş olan meyveyi satmak batıldır. Akıllı olmayan küçük
çocuğun alışverişi, yani pazarlık edip söz kesmesi batıldır.
Canlı hayvanın etini tartı ile satmak ve koyun üstündeki yünü ve canlı
koyunun derisini satmak batıldır. İmâm-ı Ebû Yusuf hazretleri, koyun üstündeki
yünü satmak ve ağaçtaki dut yaprağını satmak caizdir buyurdu.
Canlı hayvan etini tartı ile satmak veya satın almak isteyen kimse,
pazarlık yerinde bile, hayvanı tartıp etini kilo üzerinden, kendi kendine hesap
edip çıkardığı fiyata göre, canlı hayvanı toptan pazarlık etmelidir. Satış,
hayvan üzerinden yapılmalıdır.
Leş derisini dabağlamadan satmak batıldır. Dabağladıktan sonra caizdir.
Leşin kemikleri, sinirleri, boynuzu, tüyü, kılı ve fil dişi satılır ve
kullanılır.
Bir binanın üst katı yıkıldıktan sonra, yalnız bu üst katını satmak
batıldır. Çünkü, mal kalmamıştır. Çünkü mevcut olan mal satılır.
Parasız, meccanen mal satmak batıldır. Aynı cins malı, birbiri karşılığında
veresiye satmak da her zaman faiz olur.
