Menfaat için iyilik yapmak
11/05/2022 Çarşamba Köşe yazarı O.Ü
Başkalarının sevgisine
ve övmelerine kavuşmak için, dünyâ işleri ile, onlara iyilik yapmak, riya olur.
Sual: Herhangi bir
kimseye, onun kendisini övmesi veya ondan bir şeyler elde etmek niyeti ile
iyilik yapmanın dinimiz açısından bir mahzuru var mıdır?
Cevap: Başkalarının
sevgisine ve övmelerine kavuşmak için, dünyâ işleri ile, onlara iyilik yapmak,
riya olur. İbadet ile olan riya bundan daha fenadır. Allahü teâlânın rızasını
hiç düşünmeden yapılan riya, hepsinden daha fenadır. İbadet yaparak Allahü
teâlâdan dünya menfaatlerini istemek, riya olmaz. Yağmur duasına çıkmak,
istihare yapmak, böyledir. Sıkıntıdan, hastalıktan ve fakirlikten kurtulmak
için âyet-i kerimeler okumak da, böyledir denildi. Bunlarda hem ibadet, hem de
menfaat niyetleri bulunmaktadır. Ticaret maksadı ile hacca gitmek de böyledir.
İbadet niyeti hiç bulunmazsa riya olurlar. İbadet niyeti çok olursa, sevap
hasıl olur. İbadetlerini başkalarına göstermek, onlara öğretmek ve teşvik etmek
niyeti ile olursa, yine riya olmaz ve çok sevap olur. Ramazan orucunu tutmakta
riya olmaz. Allahü teâlânın rızası için namaza başlayıp, sonradan hasıl olan riyanın
zararı olmaz. Riya ile yapılan farzlar sahih olur, ibadet borcu ödenmiş olur
ise de, sevabı olmaz. Et ihtiyacını karşılamak niyeti ile, kurban kesmek caiz
olmaz. Allahü teâlâ için ve bir insan için birlikte niyet ederek kurban kesmek
caiz değildir. Allahü teâlânın rızası için olmayıp, yalnız hacdan, gazadan
gelen ve gelen emiri, reisi karşılamak için kesilen hayvan leş olur, yemesi
haram olur. Allahü teâlânın rızası için namaza durup, namazı bitirinceye kadar
hep dünya işlerini düşünürse, namazı sahih olur. Şöhrete sebep olacak şekilde
giyinmek de riya olur.
Sual: Yapılan bütün
ibadetlerin, iyiliklerin sevabı, diri veya ölü herkese hediye edilebilir mi?
Cevap: Yapılan ibadetin sevabını, ölü veya diri başkasına hediye etmek caizdir. Hac, namaz, oruç, sadaka, Kur’ân-ı kerim, mevlid okumak, zikir ve dua okumanın sevaplarını başkasına hediye etmek, hanefî mezhebinde caizdir. Mâliki ve şâfii mezheblerinde, sadaka, zekât ve hac gibi mal ile yapılan ibadetlerin sevabını hediye etmek caiz olup, namaz, oruç ve Kur’ân-ı kerim okumak gibi beden ile yapılanları caiz değildir. Hanefî olan, sevabını hediye eder. Mâliki ve Şâfii ise, meyyitin affı için dua eder.
