Akıllı olmanın ölçüsü...
08/01/2022 Cumartesi Köşe yazarı A.D
Hadis-i şerifte
buyuruldu ki: "En akıllı, Allahü teâlâdan en çok korkan, Onun emir ve
yasaklarına en güzel uyandır."
Bir kimse, kendinin
akıllı olup olmadığını anlayabilir mi? Evet, anlayabilir; ama akıllı ne
demektir? Muteber din kitaplarında bu hususta buyuruluyor ki:
Akıllı, kârını
zararını bilene denir. Dünya kârını düşündüğü gibi, âhiret kârını da
düşünendir. Sadece 80, 100 yıllık dünya hayatını düşünüp de, sonsuz âhiret
hayatını düşünmeyene akıllı denmez, ona ahmak denir. Akıllı olmak çok kıymetlidir.
Üç hadis-i şerif meâli:
(Allah indinde en
kıymetliniz, akılca en üstün olanınızdır.) [İ. Gazâlî]
(Aklı olmayanın dini
de yoktur.) [Tirmizî]
(Aklı olan kimse, iman
eder.) [Beyhekî]
Demek ki iman eden,
sonsuz hayatını düşünen kimse akıllıdır. Yine hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Akıllı şudur ki,
Allah’a ve Peygambere inanır ve ibadetlerini yapar.) [İbni Muhber]
(En akıllı, Allahü
teâlâdan en çok korkan, Onun emir ve yasaklarına en güzel uyandır.) [İbni Muhber]
(Aklın çokluğu, Allah
korkusunun çokluğu ile belli olur.) [İ. Maverdî]
(Akıllı, nefsini
hesaba çeken ve ölümden sonrası için amel edendir.) [Tirmizî]
(Akıllı olan, Allah’a
ve Resulüne inanıp ibadetlerini yapar.) [İbni Muhber]
(Akıllı, nefsine
uymaz, ibadetlerini yapar, ahmak olan da nefsine uyar, günah işler, sonra da
Allah affeder diye ümit eder.) [Tirmizî]
Bu hadis-i şerifler
gösteriyor ki, akıllı, doğru iman sahibi olan ve sonsuz hayatı için hazırlık
yapan kimsedir. O hâlde aklımızı azaltan şeylerden uzak durup, aklımızı
parlatmaya çalışmalıyız. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Aklını artır ki,
Rabbine yakınlığın artsın! Haramlardan sakın, farzları yap, akıllı olursun.) [İbni Muhber]
Demek ki, farzları
yapıp haramlardan sakınanın aklı artar. Haram işleyenin aklı azalır. Yine bir
hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Günah işleyenin bir
aklı gider, bir daha geri dönmez.) [İ. Gazâlî]
O hâlde akıllı olmak
için, iman edip ibadetleri yapmak ve haramlardan sakınmak gerekiyor. İbadetleri
çoğalttıkça iman ışığı parlar. Günah işledikçe iman ışığı sönmeye başlar. Günah
işlemeyi çoğalttıkça bu ışık temelli sönebilir.
(Günah işlemek,
zamanla insanı küfre sürükler.) [Mektubat-ı Rabbânî 2/110]
Günah işleyen kâfir
olmaz, ama zamanla günahlar kalbi karartır, insanı kâfir edebilir. Bu bakımdan
büyük küçük her günahtan sakınmaya çalışmalıdır.
Bir gün Âişe
validemiz şöyle sual etti:
-Ya Resulallah üstün olmanın ölçüsü nedir?
-Akıldır. Aklı çok olan daha üstündür.
-Herkesin üstünlüğü yaptığı işe göre ölçülmez mi? İyi iş yapan daha kıymetli
değil mi?
-Ya Âişe, insanlar akıllarından daha fazla mı iş yaparlar? Herkes
aklı nispetinde iyi iş yapar, ona göre de mükâfatını alır.
Hikmet ehli, ibadetlerini ihlasla yapan, insanlarla iyi geçinen, onlara daima iyilik eden ve belalara sabreden kimsenin akıllı olduğunu bildirmişlerdir.
