Zekât, hicretten sonra farz oldu
23/03/2024 Cumartesi Köşe yazarı O.Ü
Sual: Zekât ne zaman farz oldu ve zekât verilecek malın, paranın mutlak helal yoldan mı elde edilmesi gerekir?
Cevap: Zekât vermek, hicretin ikinci senesinde
ramazan ayında farz oldu. Her Müslümanın tam mülkü olan nisap miktarındaki
zekât malının, belli zamanda, belli miktarını, zekât niyyeti ile ayırıp,
emredilen Müslümanlara vermektir. Tam mülk, helal yoldan gelip, kullanması
mümkün helal malı demektir. Gasp, hırsızlık, rüşvet, kumar ve fasit olarak
satın aldığı mal gibi, haram malı kendi helal malı ile veya çeşitli kimselerden
aldığı haram malları birbirleri ile karıştırmamış ise, bu haram mallar, mülkü
olmaz. Kullanması, nafaka yapması helal olmaz. Bunlarla cami ve başka hayırlar
yapamaz. Bunların zakâtını vermesi farz olmaz, zekât nisabının hesabına
katılmazlar. Sahipleri veya vârisleri belli ise, kendilerine geri vermesi
farzdır. Belli değilse, hepsini sadaka olarak fakirlere dağıtırsa da, sonra
sahibi çıkıp, ödemesini, tazminini isterse, öder. Sahiplerini buluncaya kadar
dayanamayıp bozulacak malı, kendi kullanıp, sonra tazmin etmesi, yani benzerini,
benzeri yoksa kıymetini ödemesi caiz olur.
Sual: Hak edilmiş fakat ele geçmemiş olan
maaş ve ücretler, zekât hesabına dâhil edilir mi?
Cevap: İbni Âbidînde, alışveriş anlatılırken
deniyor ki:
“Din
adamlarının, evkaftan alacakları erzakı, teslim almadan önce satmaları caiz
değildir. Çünkü bunlar, hak edilmiş ücret iseler de, hak edilen mal, kabz
edilmeden, ele geçmeden önce mülk olmaz.” Bunun için memurların, işçilerin
alacakları maaş ve ücretler, ellerine geçmeden önce mülkleri olmaz. Maaş, ücret
ele geçmeden önce, bunlar nisab, zekât hesabına katılmaz, yani zekâtları
verilmez. Memur ve işçilerden kesilen yardım sandığı, sigorta paraları ve
tasarruf bonoları zekât hesabına katılmaz. Senelerce sonra birikmiş olarak ele
alınınca, yalnız alınan para, o senenin zekât nisabının hesabına katılır. Satış
karşılığı alınan bonolar, böyle değildir. Bunlar ve hisse ve tahvil senetleri,
her sene zekât hesabına katılır.
Sual: Bir şirkete ortak olan, sadece kendi
hissesine düşenin mi zekâtını verir?
Cevap: Bir ticaret şirketine ortak olanın,
hissesi nisab miktarı ise, kendi hissesinin zekâtını hesap ederek vermesi
lazımdır.
