Vekalet ile iş yapmak
24/07/2020 Cuma Köşe yazarı O.Ü
Bir kimsenin yerine geçirilen başka kimseye vekil denir.
Sual: Vekalet vermek, birini vekil yapmak ve iki kişi arasında haberci
olmak ne demektir, nasıl olur?
Cevap: Vekalet; bir kimsenin, bir işi yapmak için, başkasını kendi yerine
koyması, başkasına iş havalesi yapması demektir. Yerine geçirilen başka
kimseye vekil denir. Bir kimsenin sözünü başkasına
götürene resul veya haberci denir.
Birini vekil yapmak, icab ve kabul ile olur. Yani; “Seni vekil yaptım” ve
“Kabul ettim” sözleri veya yazıları ile olur. Vekil, cevap vermeden, işi
yapmaya başlasa, kabul etmiş olur. İş habersiz yapıldıkdan sonra, sahibinin,
izin verdim demesi ile de, vekil etmiş olur.
Sual: Vekil olan bir kimse, bir başkasını kendi yerine vekil edebilir mi?
Cevap: Vekil, sahibinden ayrıca izin almadıkça veya “istediğini yap”
diyerek umumi vekil edilmedikçe, başkasını kendine vekil
yapamaz. Yalnız, zekât vermek için olan vekil, izinsiz olarak başkasını, o da
başkasını vekil yapabilirler. İkinci vekil, doğrudan doğruya sahibin vekili
olur.
Sual: Vekil ile, umumi olarak vakalet verilen umumi vekil olan kimse
arasında bir fark var mıdır?
Cevap: Alışverişte vekalet verilirken, vekil edilecek kimseye, malın cinsi,
nevi, çeşidi veya fiyatı bildirilmelidir. Vekil, umumi vekil ise, bunları
bildirmeye lüzum olmaz. Vekile, “Bana bir at al” demek sahih olur. “Bana bir
hayvan al” demek sahih olmaz. Nasıl olursa olsun, nasıl istersen öyle al!
deyince, umumi vekil olur. Malın maddesi, pamuk veya yün olması, kullanma yeri,
işçiliği ayrı olunca, cins ayrılır. Koyunun yünü ile derisi başka cinstir.
Başka cinsten aldığı mal, vekile kalır. Sahibinin olmaz. Koç al denilen vekil,
dişi koyun alırsa, vekilin olur. Süt, pirinç gibi şeyleri al dese, piyasada
bulunanı alması caiz olur. Ev alacak vekile, mahalle ve fiyatını söylemek
yetişir. Ölçü ile alınan malın miktarı veya fiyatı söylenir. Evsafını söylemek
lazım değildir.
Umumi vekil, sahibinin malını, dilediği fiyata satabilir. Fiyat söylenmiş ise, daha aşağı satamaz. Satarsa, öder. Vekil, sahibinin malını, kendine satın alamaz. Akrabasına da satamaz. Ancak, bunlar, umumi vekil ise veya değerinden yüksek satabilir. Umumi vekil, peşin de, veresiye de satabilir. Fakat, peşin sat veya şu malımı sat da borcumu ver denildi ise, veresiye satamaz.
