Bu ümmetin en önce unutacağı ilim!..
28/06/2019 Cuma Köşe yazarı V.T
Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Ferâiz ilmini öğrenmeye çalışınız! Bu
ilmi gençlere öğretiniz!"
Ebû Tâhir bin Tayfun Secâvendî hazretleri Hanefî mezhebi fıkıh âlimidir.
596 (m. 1200)’de vefât etti. Müfessir, fakîh ve miras taksiminden bahseden
ferâiz ilminde mütehassıs idi. Es-Sirâciyye fil-ferâiz adlı eserinden bazı
bölümler:
“Âlemlerin Rabbi olan Allahü teâlâya, şükredenlerin hamdi gibi hamd ederim.
İnsanların en hayırlısı en üstünü olan Muhammed aleyhisselâma salât-ü selâm ve
O’nun Ehl-i beytine, Eshâb-ı kirâmına iyi duâlar olsun... Vefât eden kimsenin
bıraktığı malın kimlere verileceğini ve nasıl dağıtılacağını öğreten ilme,
(İlm-i ferâiz) denir. Allahü teâlânın Kur’ân-ı kerîmde, en açık ve en geniş
bildirdiği şey, meyyitten kalan mîrâsın nasıl dağıtılacağıdır. Burada yapılacak
işlerin çoğu farz olarak emrolunduğu için, hepsine (Ferâiz ilmi) denilmişdir.
İbni Mâce ve Dâre Kutnînin “rahmetullahi teâlâ aleyhim ecmain"
bildirdikleri hadîs-i şerîfte, (Ferâiz ilmini öğrenmeye çalışınız! Bu ilmi
gençlere öğretiniz! Ferâiz ilmi, din bilgisinin yarısı demektir. Ümmetimin en
önce unutacağı, bırakacağı şey, bu ilim olacaktır) buyuruldu.
Âlimlerimiz buyurdu ki: “Ölen bir kişinin geriye bıraktığı mala, sırayla
dört hak tealluk eder. Önce, o maldan isrâf ve cimrilik yapılmadan; ölenin
yıkama, kefenleme, defin masrafları verilir. İkinci olarak, kul borçları
ayrılıp ödenir. Üçüncüsü, geriye kalan mal ve mülk, piyasaya göre
değerlendirilip üçe bölünür. Bir kısmı ile, dînin emirlerine uygun olan
vasiyetleri yerine getirilir. Dördüncüsü, diğer iki kısım, eşyanın değerlerine
göre kendileri veya satılıp paraları vârislere, Kur’ân-ı kerîmde, hadîs-i
şerîflerde ve icmâ-i ümmette bildirildiği şekilde dağıtılır.”
Gaib olan kimse, hükmen öldü sayılır. Ana rahminde öldürülüp diyeti verilen
cenîn, takdîren ölü sayılır. Bu ikisinin de malları vârislerine taksîm edilir.
Ölüm zamânında ana rahminde bulunan vâris, takdîren diri sayılır. Bu cenîn, bir
oğlan veyâ bir kız imiş gibi iki türlü ferâiz hesâbı yapılıp, ikisinden hissesi
çok olanı ayrılıp, geri kalan, diğer vârislere taksîm edilir. Bu cenîn iki
seneden önce, diri olarak doğarsa, hemen ölse bile vâris olur ve ölünce mîrâs
bırakır. İki kardeşten biri Çin’de, diğeri Endülüs’te, aynı gün, güneş doğarken
ölseler, Endülüs’te ölen, diğerine vâris olur. Çünkü, yerküresi garbdan şarka
doğru döndüğü için, güneş şarkta daha önce doğmaktadır.
