Meyyitin vasiyet ettiği mallar...
06/06/2020 Cumartesi Köşe yazarı V.T
Meyyit için hiç kimsenin ücretli veya ücretsiz oruç tutması ve namaz
kılması sahih olmaz.
Ahmed Havlânî hazretleri Mâliki fıkıh âlimidir. Tunus’ta Kayrevan'da doğdu.
Tahsil için Mısır'a gitti. Orada zamanın meşhur âlimlerinden Mâliki fıkhını
öğrendi ve çok talebe yetiştirdi. 432 (m. 1041)’de vefat etti. Bir dersinde
şöyle buyurdu:
Bir hasta, yatarken başı ile îmâ ederek de namaz kılamaz ise, kılamadığı bu
namazları beş vakitten az olsa bile, bunlar için vasiyet etmesi lâzım olmaz.
Bunun gibi, seferde ve hastalıkta oruç tutamayan da, bunları kaza edecek kadar
ikâmet ve sıhhat zamanı bulamazsa, vasiyet etmez. Sadaka-i fıtr, zevcesinin
nafakası, hac ihrâmındaki cinâyetleri, haccı, adak sadakaları için de vasiyet
edilir. Vasiyet etmemiş olan meyyit (ölü) için vârisinin veya herhangi birinin
teberru etmesi inşâallah câiz olur. Hac için vasiyet edenin vekîli, meyyitin
şehrinden veya bıraktığı malın üçte birinin kifâyet ettiği yerden; teberru eden
ise, dilediği yerden hacca gider. Meyyit için hiç kimsenin ücretli veya
ücretsiz oruç tutması ve namaz kılması sahih olmaz. Bu husûstaki hadis-i şerif
mensûhtur. Kefaret olarak verilen sadaka vâsıtası ile, Allahü teâlâ, meyyitin
borçlarını affeder.
Meyyitin vasiyet ettiği mal miktârı, kefaret için kâfî gelmezse veya bıraktığı
malın üçte biri kâfî gelmezse yahut hiç vasiyet etmemiş ise, bir kimsenin
teberru ettiği az bir mal ile borçlarının hepsini iskât edebilmek için devir
yapılır. İskât niyeti ile bir fakire verilir. Fakir aldıktan sonra, bunu velîye
veya bir başkasına hediye eder. Bunun kabzetmesi, yâni eline alması lâzımdır.
Bu da meyyitin borcunun iskâtı için diyerek, bunu teberru ederek bir
fakire verir.
Meyyit vasiyet etmiş olsa dahî, velînin [yâni vârisinin veya vasînin] kefaret yapmak için teberru yapması vâcib değildir. Meyyitin, üçte biri kefaretlerine yetişecek kadar mal bırakması ve bu para ile kefaret yapılmasını vasiyet etmesi vâcibdir. Bu paranın bir kısmı ile devir yapılmasını, geri kalanının vârislere veya başkalarına teberru edilmesini vasiyet ederse, vâcibi terk etmiş olur. Bu ise, günahtır. Bunun için, paranın bir kısmı ile devir yapılmasını, geri kalanı ile Kur'ân-ı kerim ve tehlîl hatimleri yapılmasını vasiyet etmek sahih olmaz. Bundan başka ücret ile Kur'ân-ı kerim okumak câiz değildir. Ücreti alan da, veren de günah işlemiş olur. Ücret ile, Kur'ân-ı kerim öğretmek câiz olur denildi ise de, okumak câiz olur diyen olmamıştır.
