Menfaat için iyilik yapmak
13/04/2019 Cumartesi Köşe yazarı O.Ü
Başkalarının övmelerine kavuşmak
için onlara iyilik yapmak, riya olur.
Sual: Herhangi bir kimseye, onun kendisini
övmesi veya ondan bir şeyler elde etmek niyeti ile iyilik yapmanın dinimiz
açısından bir mahzuru var mıdır?
Cevap: Başkalarının
sevgisine ve övmelerine kavuşmak için, dünya işleri ile, onlara iyilik yapmak,
riya olur. İbadet ile olan riya bundan daha fenadır. Allahü teâlânın rızasını
hiç düşünmeden yapılan riya, hepsinden daha fenadır. İbadet yaparak Allahü
teâlâdan dünya menfaatlerini istemek, riya olmaz. Yağmur duasına çıkmak,
istihare yapmak, böyledir. Sıkıntıdan, hastalıktan ve fakirlikten kurtulmak
için âyet-i kerimeler okumak da, böyledir denildi. Bunlarda hem ibadet, hem de
menfaat niyetleri bulunmaktadır. Ticaret maksadı ile hacca gitmek de böyledir.
İbadet niyeti hiç bulunmazsa riya olurlar. İbadet niyeti çok olursa, sevap
hasıl olur. İbadetlerini başkalarına göstermek, onlara öğretmek ve teşvik etmek
niyeti ile olursa, yine riya olmaz ve çok sevap olur. Ramazan orucunu tutmakta
riya olmaz. Allahü teâlânın rızası için namaza başlayıp, sonradan hasıl olan
riyanın zararı olmaz. Riya ile yapılan farzlar sahih olur, ibadet borcu ödenmiş
olur ise de, sevabı olmaz. Et ihtiyacını karşılamak niyeti ile, kurban kesmek
caiz olmaz. Allahü teâlâ için ve bir insan için birlikte niyet ederek kurban
kesmek caiz değildir. Allahü teâlânın rızası için olmayıp, yalnız hacdan,
gazadan gelen ve gelen emîri, reisi karşılamak için kesilen hayvan leş olur,
yemesi haram olur. Allahü teâlânın rızası için namaza durup, namazı bitirinceye
kadar hep dünya işlerini düşünürse, namazı sahih olur. Şöhrete sebep olacak
şekilde giyinmek de riya olur.
***
Sual: Yapılan bütün ibadetlerin,
iyiliklerin sevabı, diri veya ölü herkese hediye edilebilir mi?
Cevap: Yapılan
ibadetin sevabını, ölü veya diri başkasına hediye etmek caizdir. Hac, namaz,
oruç, sadaka, Kur’ân-ı kerim, mevlid okumak, zikir ve dua okumanın sevaplarını
başkasına hediye etmek, Hanefi mezhebinde caizdir. Maliki ve Şafii
mezheplerinde, sadaka, zekât ve hac gibi mal ile yapılan ibadetlerin sevabını
hediye etmek caiz olup, namaz, oruç ve Kur’ân-ı kerim okumak gibi beden ile
yapılanları caiz değildir. Hanefî olan, sevabını hediye eder. Maliki ve Şafii
ise, meyyitin affı için dua eder.
