Ruh, nefis, ilham, vesvese...
15/12/2023 Cuma Köşe yazarı A.D
Geçenlerde
ziyaretine gittiğim bir yakınım "Günümüzde 'unuttum' yerine
'aklımdan gitti', 'hatırladım' yerine 'aklıma geldi' diyorlar... 'Âfiyet
olsun' yerine 'yarasın' diyorlar. Böyle kelimeler kullanmanın dinen bir mahzuru
olur mu?" diye sordu...
Efendim,
akıl, iyiyi kötüden ayıran bir kuvvettir. Hafıza gibi bilgi deposu değildir,
unutmak veya hatırlamak gibi bir görevi yoktur. Fakat herkes böyle söylediği
için üzerinde durmaya değmez. Dinen de mahzuru olmaz. Çünkü "Galat-ı
meşhur, lügat-i fasihten evlâdır" sözü meşhurdur.
Yaygın hâle gelmiş yanlış bir kelime veya deyim, kullanılmayan doğru söze
tercih edilir demektir. Terk edilmiş doğru sözler yerine, yaygınlaşmış yanlış
sözleri kullanmanın mahzuru olmaz. Önemli olan, dine aykırı olmamasıdır.
Âfiyet,
dinin ve itikadın bid’atlerden, amelin ve ibadetin âfetlerden, nefsin
şehvetlerden, kalbin vesveseden ve bedenin hastalıklardan selamet bulması,
kurtulması demektir. (İslam Ahlakı)
Âfiyetin manası bu iken, "yarasın" demenin dine zararı
olmaz ancak bazı mefhumlar [kavramlar] dine aykırı olarak kullanıldığı için
zararlı oluyor. Bir iki örnek verelim:
(Canım içki istiyor, canım müzik dinlemek
istiyor) deniyor. Böyle haram olan şeyleri isteyen, can yani ruh
değil, nefistir. Nefisle ruh karıştırılıyor. Adam bara gidiyor, (İyi bir müzik dinledim, bir bardak da içki
içtim, ruhum gıdasını aldı) diyor. Gıdayı alan ruh değil,
nefistir. Nefis haram şeylerden hoşlanır...
İnsanın hareket organları beyne, beyin de kalbine tâbidir.
Kalbin emrine uygun hareket ederler. Kalb, beyin vasıtasıyla his organlarından
ve ruh vasıtasıyla taraf-ı ilahiden ve akıldan, melekten, hafızadan, nefisten
ve şeytandan gelen tesirlerin toplandığı bir merkezdir. Bunları birbirine
karıştırmamalıdır.
Bazı
yazarlar, (Kalbime
bir ilham geldi) diyerek dine aykırı şeyler yazabiliyor.
Kalbe, şeytanın ve kâfir nefsimizin vesvesesi de gelir. Bu vesveseleri,
melekten gelen ilham sanmak çok yanlıştır...
Kalbe
gelen düşüncenin melekten gelen bir ilham veya şeytandan gelen bir vesvese olup
olmadığı, dine uygunluklarından anlaşılır. Dinini iyi bilen bir insan, bu
nefisten, bu melekten, bu şeytandan diyebilir. Dinini bilmeyen de, bir kadının
müzikli şarkısını dinledikten sonra, (Bir müzik ziyafetine kavuştum, ruhum mest
oldu, bu şarkı beni Allah'a yaklaştırdı) diyebilir. Müzik
dinleyip de Allah'a yaklaşıyoruz diyen fâsıklar az değildir. Haram şeyler,
insanı Allah'a değil şeytana yaklaştırır. İlk teganni edenin, şarkı söyleyenin,
şeytan olduğu hadis-i şerifle bildirilmektedir.
Kulakla görülmez, gözle işitilmez. Nefsin aldığı zevkle, ruhun
aldığı zevk farklıdır. İçki, kumar, müzik gibi şeylerden zevk alan, ruh değil
nefistir. Buna ruh demek, gözle işitiyorum, kulakla görüyorum demek gibi çok
yanlış bir şey olur. Bu yanlışın ne zararı olabilir diyenler çıkıyor. Çok
zararı var. Adam haram işliyor ibadet zannediyor. Ruhum ferahladı, Allah'a
yaklaştırdı diyor. Haramı beğendiği ve ibadet gibi gördüğü için küfre kadar
gidebilir. Yani tehlike büyüktür!..
